Zazakipediya:Süryalizm: Ferqê çımraviyarnayışan

 

Eger merdım bewno vateyê süryalizım, merdım nêy vateyê Fıransızki vineno ''Sur'' u ''Realite'', nêy dıdı vatey zi yeno na méne (mana); ser(cor) u raştey.

 

Na zi kokê süryalizım o, Seriraşteyi rê resayen. Vinayış u manifesto yê xü dı André Breton héreketi wuni nusneno. "Waştena süryalizım, wazeno insani bıkero serbest. Civilizasyonê [[Test-wp/diq/Ewropa|Awropa]] insanan kerdo lete lete. Qeçeki kı serbest çımê xü akenê dınya, bı fıkrê mantıqi u bı normê çorşmeya ma yê resnenê." Bı na raya merdım fantasiyê qeçekan fetısneno. Qandê süryalistan fantasi quwetê piskolojiyê heri mühim o. Çendı zi ma na prensip héyalanê xü dı nımneyo se zi, fına zi fantasi sereyê ma dı xü nımneno. Bı yarametey a vatışê hewnan, otomotik ma şenê nuşan dı u resman dı êy nımıte raştey vecê roşnayey. Hedefê süryalizım çi u ez wazeno biyaro pêhet u bı na raya bıreso Süryalizım, Serıraştey u dıma bı naya raya bı kewo ser.

 

André Breton (1896-1966) bı kıtabê xü yê, 1924 dı, "Manifest du surréalism" (Manifeto yê süryalizım) dı xetê idoloji yê xü nuşneno. Name yê kı bı süryalizım a aseno Breton, Elved u Tzara. Kıtabê kı bı nam u vengo "Les Vase Communecant" (kı na kıtab, teori yê verênê süryalizım o). Hetê süryalist konst (resım) zi, o kı sıfte merdım vineno "Zırafe yê veşaye" Salvador Dali (1935), "Resım" Rene Magritte i yo. (1935). Sere yê "wayê siyın" Esaias Thoren (1940). Şıma do pers kerê, Senin merdım şeno bı zano kı ju çi süryalistiki yo? Merdım şeno bı no şekla çiyê süryalizımi bıvino. Héyal u hewni vıcênê merdımi ver bı şeklê konstiya (resım u heykel u.ê.b). Waştena u hedefê süryalizımi "Sere hewadayen da bı raştey, bı héme şekla goştarey nê kerdenı u bı héme rayan a sabotaj".

 

Kokê konstê süryalistiki, Dadayizım ra yo. Ma va; méne (mana) süryalizımi (serıraştey o). Resımê süryalistiki éksê (pêyver) dadayizım o. Bı süryalizım a merdım wazeno bıreso sere hewadayen da bewnoxan, wendoxan. Bı diyışê (vinayışê) süryalizım gerek konst bıbo resmê héyalan, motifê bê realistiki u fantazi bıbo serbest. Ze konstê Salvador Dali. Süryalizım, Fıransa dı 1920'an dı resa u kok da. 1930 bi serê gırd biyayenı da süryalizım. Merdım şeno vaco kı süryalizım, literatürê ê moderın zi bı fıkranê zü ya vırna.