Cıhudiya ortodokse: Ferqê çımraviyarnayışan

'''Cıhudiya ortodoksi''' (zıwanê [[Cıhudiye|Cıhudi]] de: '''יהדות אורתודוקסית'''; zıwanê [[Yidişki]] de: '''ארטאדאקסישע יידנטום''') yew itıqado [[Cıhudiye|Cıhud]]io<ref>http://www.haaretz.com/jewish-world/jewish-world-news/.premium-1.528994</ref> u baweriya [[Cıhudiye]] de mezhebo en gırdo.<ref>https://books.google.com.tr/books?id=H9spAQAAMAAJ&hl=tr</ref> Ewro şarê Cıhudi miyan de çehar mezhebê bıni estê: Cıhudê ortodoksi (Haredi), Cıhudê konservativi, Cıhudê reformisti u Cıhudê neweravıraştışi. Cıhudiya ortodoksi xırabiyayışe mabedê Cıhudan ra nat, itıqad u istıkbalê baweriya Cıhudi mocnena, temsıl kena. No mezheb, ınka zi İsrail mezhebo hakimo. Cıhudê ortodoksi bawer kenê ke itıqad u kerdışê Cıhudiê dini heta [[Musa]] ra ınka raşt vıraziyaê u ideolociya cematê Cıhudiê laik u sekuleri raşt nêvênênê u qabul nêkenê. Cıhudiya ortodoksi de Tewrate u Talmut, her dı rê zi bawerkerdış esto. Gore ortodokstan Cıhudi qanunê Tewrati ra riayet nêkerdê u co ra ke inan surgun werdê. Eke şarê Cıhudi towbe keni u pêro qaydey Tewrati çım kenê u qanunê xo caê xo ra anê; [[Mesih]] yeno u Cıhudi keyey xo ra abıriyenê, mabedê Sılêmani newe ra vıraziyeno. Ortodoksê Cıhudi şerietê Cıhudiye miyan de vurnayışkerdış ya zi ey sero fıkırê xo vatış qabul nêkenê. Hama semedê şertê ewroyêni de cıwiyayene taê zuran kenê. Ornagên şeriatê Cıhudiye de roca şeme de adır wekerdene qedexeo, illegalo. Cıhudê ortodoksi be parametrey elektrikiê otomatiki ra adır wekenê u be destê xo adır dê nêgunenê. Yew zi Cıhudê ortodoksi roca şemiye de otomobil nêrameno, po nêdanê u aletê elektrikıni rê dest nêkenê. Ê şımıtene u werdene de qaydey dini Koşer (ya zi Kaşer zi vaciyeno) ra gırey dayê. Şımıtış u werdışê ke qaydey Koşeri ra cıraê, inan nêwerenê u nêşımenê. Caê ke tede nanwer u taştê ke qaydey Koşeri ra durê, uca ra çiyê nêheriyenê ya zi roşiyenê. Anciya zi gorey qaydey Koşeri ra goşt be şıti ra nêweriyeno, şıt zi be goşt ra nêşımiyeno.<ref>http://www.jewishfederations.org/local_includes/downloads/7579.pdf</ref> Tasê ke tede şıt esto uca de goşt nêpewceno/nêpoceno. Cıhudê ortodoksi, Cıhudê biniê ke inan teber de manenê, inan Cıhudê raştıkêni nêvênêni u inan rê zey gunakar ewnenê. Pêro Cıhudanê ortodokstan Siyonistê. Ê inam kenê ke eke ê qanunê Tewrati cıwiyaıyşê xo de tetbik kenê se, ê wayirê riyê erdi benê u mabedê [[Sılêman]]i anciya vırazenê.<ref>https://books.google.com.tr/books?id=OL4XSZjhi8kC&pg=PA23&redir_esc=y</ref> Cıhudê haredii inan miyan de xeylê grubanê bini rê lete benê u rituelê inan cıwiyayışê rocane de nezdiye mocnenê hama taê waziyetan de zi inan miyan de ferqê cıddi u pili asenê ke coke ke ê gruba tam homojeni niyê. Cıhudê ortodoksi beno hirê bınlızgey: