Zanışiye: Ferqê çımraviyarnayışan

Content deleted Content added
m +referansi
m herakerdış.
Line 21:
 
Felsefe miyan de enê averşiyayış u xoresnayışi, şınasiye rê zi berê newey kerdê a. Sistemo mezgên vuriyayo, aqıl gêriyayo ver. Lızgeyê şınasiye hera biyê, roc be roc zêdêr biyê.
 
==Vênayışi==
Miyandê zemani de yewbinan ra xeylê ciya lızge u bıngeyê şınasiye vıraziyê u resayê. Zêdêri sewiya akedemike de lızgeyınbiyayışê şınasiyan dı kategoriy de gêriyeno dest ra. Şınasiyê dormeyi ke fenomenê ganiyan geyrenê cı u çım erzenê u şınasiyê sosyali ke şar u merdımi geyrenê cı. Biyolociye, fizik u kimya kewnê şınasiyanê dormeyınan miyan, sosyolociye (şarşınasiye) u antropolociye (merdımşınasiye) zi kewnê şınasiyanê sosyalan miyan. Enê dı şınasiyan miyan de, tayê şınasiyi estê ki her dı het ra zi xeylê çiyan gırewtê zerreyê xo, inan ra zi mıhendisi u tıb ornag mocniyenê, inan rê şınasiyê kerdışêni (aplikasyonel) vaciyeno. Demê peyênan de lızgeyo inter-disipliner (disiplinanmiyan) zi veciyo ra miydan zey [[sibernetik]]<ref>[http://www.asc-cybernetics.org/foundations/definitions.htm "DEFINING 'CYBERNETICS'." ''AMERICAN SOCIETY FOR CYBERNETICS''.] URL tarixê resiyayışi: 6 Haziran 2008.</ref>, [[ekonofizik]]<ref>[http://www.mth.kcl.ac.uk/~tcoolen/Econophys/ "Econophysics Workshop." ''The European Science Foundation Programme''.] URL tarixê resiyayışi: 6 Haziran 2008.</ref> u [[antropolociya tıbi]].<ref>[http://www.bu.edu/bhlp/pages/masters/index.html "Medical Anthropology, Health Care Diversity, and Globalization." ''Boston Healing Landscape Project''.] URL tarixê resiyayışi: 6 Haziran 2008.</ref><ref>[http://www.bu.edu/bhlp/pages/masters/index.html "Medical Anthropology, Health Care Diversity, and Globalization." ''Boston Healing Landscape Project''.] URL tarixê resiyayışi: 6 Haziran 2008.</ref>
 
==Şınasiye senên keriyena==
Filozofanê şınasiyan çım de şınasiye wına keriyena a, mocniyena:
 
* Şınasiye raştıkêna, fakta. Vaciyayışê ke şenê raştiya xo bımocniyo, şınasiye inan geyrena cı.<ref name="Ergun"/><ref name="Dogan">[[Doğan Özlem|Özlem, Doğan]]: "Bilim Felsefesi", sayfa 14, Notos Kitap, Kasım 2010, İstanbul, [[ISBN]] [[Özel:KitapKaynakları&isbn=9786055904272|978-605-5904-27-2]]</ref>
* Şınasiye lojika, xo mezg ra gêna. Veciyayışê ke hetê mezgi ra raşiya inan ra resiyaya, ganê ke ê raşt bıbê.<ref name="Ergun"/><ref name="Dogan" />
* Şınasiye objektifa. Şınasiye be vatışanê subjektifan ra niya, be vatışanê objektifan ra bestiyaya. <ref name="Ergun"/><ref name="Dogan" />
* Şınasiye kritika, be delğenayışê kritiki ra piya vêniyena. Çiyo ke ewro raşt vêniyeno, oyo ki şeno dıma şaş bıvêniyo u heruna cı deha raştê cı biyariyo.<ref name="Ergun"/><ref name="Dogan" />
* Şınasiye pêrokerdoğa. Şınasiye be çiyan tek tek nêguriyena. Çiyan yew kena u çımê pêroyi ra inan ra ewnena.<ref name="Ergun"/><ref name="Dogan" />
* Şınasiye weçınıtoğa. Şınasiye her çi ra nêwnena, çiyê çınena we u ey sero şına<ref name="Dogan" />
Ninan teber de tayê bawerkerdışi estê, ifade beno ki şınasiye inan ra resena:
* Şınasiye realista. Aye ra gore cihanê teberi subje ra ciyayo u raşto.<ref name="Dogan" />
* Şınasiye rasyonalista. Aye ra gore cihan şeno areze bo, şeno be mezg ra fam bo.<ref name="Dogan" />
* Şınasiye her tım persena. Aye ra gore peyê her çi de çiyê esto, çı esto çıra esto geyriyeno, her çiyan miyan de bestiyayışê çıra-peyniye esto.<ref name="Dogan" />
 
==Referansi==