Zanışiye: Ferqê çımraviyarnayışan
Content deleted Content added
mNo edit summary |
m hirakerdış. |
||
Line 38:
* Şınasiye rasyonalista. Aye ra gore cihan şeno areze bo, şeno be mezg ra fam bo.<ref name="Dogan" />
* Şınasiye her tım persena. Aye ra gore peyê her çi de çiyê esto, çı esto çıra esto geyriyeno, her çiyan miyan de bestiyayışê çıra-peyniye esto.<ref name="Dogan" />
==Resayışi==
Miyandê leteyanê şınasiye de [[asmênşınasiye]] (astronomiye) tewr leteya verêna u kıhana ke merdıman a geyraya u coka a zey maya şınasiyan zaniyena. Waştışê merdıman asmêni sero, cısımê ke hetê corêni de darde biyê, inan perskerdış ra şiyo u merdıman teleskob diyo, icad kerdo. Be diyayışê teleskobi ra piya zi asmêni sero çımnayışê merdıman asanêr biy. Asmênşınasanê Babilıcan ra vêşêri (çımkerdışê inan şınasiyên nêbiy) asmênşınasê Yunanan, formulê matematikêni gırewtê ro xo ser u noxteyê ke averşiyayışê şınasiye rê ser biyê, ê vıraşto.
Teberê asmêşınasiye de matematik zi şınasiyekerdışê şaranê demanê verênan de cayo gırd gırewto. [[Hind]] ra heta [[Yunano Antik]], [[Mezopotamya]] u [[Mısır]] de zi matematik dest ra dest rê (dest be dest, şar be şar) musiyayo, musniyayo u resniyayo. Merdıman be matematik ra piya formuli, probleman rê çareyi vıraştê. Heto bin ra tıb zi rêza serêne de biyo. Merdıman weşiya xo şeveknayış rê (pawıtış, sıtarkerdış) Hindıstan, Mısır, Çin, İran u Yunanıstan de testi kerdê, formuli vıraştê u tıb resno. Yew zi şarşınasiye (sosyolociye) zi şınasiyanê binan ra neweyêr aseno ke a zi demê antiki de geyriyaya. Aye sero şınasê zey Herodot u Tukididisi çımkerdışi u geyrayışi vıraştê, nuştışanê inan de zi şarşınasiye sero ê estê, nusiyenê.
==Referansi==
| |||