Roca Cinîyan: Ferqê çımraviyarnayışan

Tewr verî, 8ê adare 1857 de eyaletê New Yorkî yê Amerîka de seba seypeybîyayişî, semedê wedaritişê şertanê nêheqan yê gurîyayişê cinîye û camêrdan ser o, mucadele dest pêkerd. 40 hezar gurenayoxî yew fabrîkaya tekstîlî de seba şertanê rehet û rindan şîy grev û kar ca verda. Polîsan hêriş kerd xebatkaran ser û berê fabrîka xebatkaran ser o kilît kerd. Dima adir kewt fabrîka, labelê dorûverê fabrîka pêro bi barîkatan girewte bi. Xebatkarî nêeşkayî ganê xo bixelesnî. Zafane cinîyecinî, 129 xebatkarî merdî. Cenazaya nê xebatkaran hetê 100 hezar kesî ra amey wedaritiş.

Serra 1910 de arêbîyayişê Enternasyonalê 2. şaristanê Kopenhagî yê Danîmarka de virazîya. Serekê SPD (Partîya DemokrataDemokrate ya Almanyaya Sosyale) Klara Zetkîn nê arêbîyayişî de seba xatirê 129 kesan ke New York de hetê polîsan ra kişiyayê yew teklîf da û no teklîfê aye arêbîyayiş de hetê heme kesan ra ame qebulqerdiş.<ref>Wehdet Sîwanij, "Heştê Adare Roja Cinîyan yê Cîhanî", [http://www.zazaki.net/haber/hest-adare-roja-cinyan-y-chan-414.htm Zazaki.net]</ref> Goreyê nê teklîfî nameyê roje zî sey "roja cinîyanê kedkaran yê dinya" panîya.

Serranê herbê Cîhanî yê yewin û dîyînî de tayê welatan de fîrazkerdişê (bimbarekkerdiş) nêna roje qedexe bi. Peynîyê serranê 1960an de Dewletê Yewbîyaye yê Amerîka de roja cinîyan ame fîrazkerdiş û bi awayêko pêt ame rojevê dinya.