Tırkiya: Ferqê çımraviyarnayışan

'''Tırkiya''' (be Tırki: ''Türkiye Cumhuriyeti'') mıntıqa ra rocvetışê verocê [[Ewropa]] ûu rocawanê [[Asya]] dera. Zımey Tırkiya de [[Deryao Siya]]; veroc de [[Deryao Sıpê]], [[Suriya]] ûu [[Iraq]]; rocawan de [[Deryayê Egey]], [[Yunanıstan]], [[Bulgarıstan]]; rocvetış de [[İran]], [[Ermenıstan]], [[Azerbaycan]] ûu [[Gurcıstan]] estê. Paytextê Tırkiya [[Anqara]]yo.

Dewleta Tırkiya wılayetan ra yena pêra. 81 (heştay ûu yew) wılayetê xo estê. Tırkiya ezay [[NATO]], [[Mıletê Yewbiyayey]], [[OECD]]ya.

Tarixê [[Anatoliye]] de zaf medeniyeti biyê. Ninan ra medeniyetê zey [[Hitit]], [[Lidya]], [[İyonya]], [[Sumer]], [[Asur]] ûu [[Pars]]i erdê Anatoliye sero dewran ramıto. Seserranê 1ıne ûu 10ıne de [[İmperatoriya Roma]] ûu [[İmperatoriya Bizansi]] Anatoliye de hukım kerdo. Dıma zi Anatoliye kewte ra be Tırkan dest. Seserra 10ıne be heta 21ıne [[İmperatoriya Usmanıcan]] tiya welatê xo nê ro. Çı esto ke İmperatoriya Usmanıcan Herbê Dınyayo Yewıne kerd vindi. Wextê nê herbi de Anatoliye hetê [[İngılız]]an, [[Fransız]]an, [[İtalyan]]an ûu [[Yunan]]an ra işğal biye. Labelê [[Atatürk]]i erdê Anatoliye û rocvetışê [[Trakya]] reyna ra û serra 1923yıne de dewleta Cumhuriyetê Tırkiya ame ronayene.

Nıfusê Tırkiya 75,627,384 (hewtay ûu panc milyon)o.<ref>http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=13425</ref> Şarê Tırkiya %78 sûkan de, %22 dewan de cıwiyeno. Gırbiyayışê nıfusi rêx niyo. Sıxletiya nıfusi km² sera 92.6o. Nıfus rocawanê Tırkiya de zaf sıxleto. Rocvetışê Tırkiya de nıfus zaf sıx niyo. Zımey Tırkiya de zi nıfus sıx niyo. Rocvetışê Tırkiya ra rocawanê Tırkiya rê zaf goçi biyê ûu rocvetışê Tırkiya de nıfus zaf biyo kemi ûu rocawan de zaf biyo berz.

[[Ekonomiye|Ekonomiya]] Tırkiya zaf qewetıne niya, ema hêdi hêdi bena hewle. Rocawanê Tırkiya de ekonomiye zaf qewetına, zaf şırketi, fabrikey estê. Tırkiya de hem makroekonomiye, hem zi mikroekonomiye estê. Ekonomiya Tırkiya her serre bena gırde. Semedê [[Yewiya Ewropa]] ra zaf şırketan zey ''Honda'' û ''Mercedes'' fabrikey Tırkiya de kerdê ra. Sûka [[Estanbol]]i zaf raver şiya, tede banê xeylê berzi estê. Rocvetışê Tırkiya de ekonomiye zaf qewetın niya, ema ebe proceyanê neweyan hêdi hêdi bena qewetıne. [[Estanbol]] bacarê dewiziyo, paytextê borsayo, merkezê ekonomiya Tırkiyayo. Ewro Tırkiya ebe [[Yewiya Ewropa]], [[Rusya]], [[Almanya]], [[Fransa]], [[Çin]] ûu [[İtalya]] ra gırewtış-dayış kena.

Cayê Tırkiya verocê rocawanê qıtay [[Asya]] dero. Gorey cayê xo, [[Tırkiya]] hem [[Rocvetışê Miyani]] hem zi [[Ewropaya Veroci]] dera. Gorey terimê tarixi erdê [[Tırkiya]], [[Rocvetışo Nezdi]] zi dero. Erdê Tırkiya 814.578 km²yo ûu goreyêgorey erdê xo Tırkiya cihan de ê rêza çewres ûu hewtıneyo.<ref>http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_countries_and_outlying_territories_by_total_area</ref>. Zımeyê Tırkiya de [[Deryayo Siya]], verocê Tırkiya de [[Deryayo Sıpê|Deryayo Miyanêne]] ûu rocawanê Tırkiya de [[Deryayo Ege]] esto. Tırkiya rocawan de [[Yunanıstan]] ûu [[Bulğarıstan]] rê, rocvetış de [[Gurcıstan]], [[Ermenıstan]] ûu [[İran]] rê, veroc de [[Iraq]] ûu [[Suriya]] rê cirana.

Erdê Tırkiya zaf koyıno. Goreyê erdê xo Tırkiya dewletanê binan ra kohınêra. Koyê [[Ararat]]i [[Tırkiya]] de koyo de tewr berzo. %98ê erdê Tırkiya erdıno, %2ê erdê Tırkiya awıno. Rocawanê Tırkiya zaf koyın niyo ûu goreyê erdê bini ra zaf berz niyo, tiya zaf dari estê. Zımeyê Tırkiya ûu verocê Tırkiya hem koyıno hem zi zaf dari estê. Miyanê erdê Tırkiya ûu rocvetışê erdê Tırkiya zaf koyıno ûu zaf dari çıniyê. Miyanê Tırkiya de zaf plato esto. Rocvetışê Tırkiya de zaf koy estê ûu dergiyê. Nê koyi zaf berzê. Goreyê cayê xo Tırkiya iklımo nerm dero. Tırkiya de [[amnan]]i zaf beno germ, [[zımıstan]]i zaf beno serd. Amnani de Tırkiya de [[varıt|vartış]] zaf nêbeno, hewa her cayê Tırkiya de zaf beno germ. Zımıstani de hewa zaf beno serd ûu vartışê [[vewre]] beno. Verocê Tırkiya de hewa zaf serd nêbeno ûu vewre nêbena. Tırkiya de çol çıniyo, ema erdê [[Qonya]] (Miyanê Anatoliya) de dari çıniyê ûu tiya heni heni beno çolın. Tırkiya de zaf goli çıniyê. Çhemê [[Royê Fırati]] (be [[Tırki]]: ''Fırat''), [[Royê Dicley]] (be [[Tırki]]: ''Dicle'') ûu [[Qızılırmaq]]i (be [[Tırki]]: ''Kızılırmak'') zerreyê Tırkiya ra şonê. Zey [[Golê Wani]] (be [[Tırki]]: ''Van Gölü'') ûu [[Golê Sole]] (be [[Tırki]]: ''Tuz Gölü'') tede golê gırdi estê. Erdê rocvetışê Anatoliya de zaf dari ûu nebat çıniyê.

Tırkiya yew dewleta de sekulera ûu dinê dewlete çıniyo. Ema şarê Tırkiya pêro mısılmano. 96.1%ê şarê Tırkiya mısılmano. %1ê şarê Tırkiya [[Xıristiyaniye|Xıristiyan]] ûu [[Cıhudiye|Cıhud]]o. %3ê nıfusê Tırkiya dinan rê bawer nêkenê. Tırki, Zazay, Erebi, Kurdi, Lazi mısılmanê, Ermeniy, Yunani ûu bini xıristiyanê.