İmperatoriya Sasani: Ferqê çımraviyarnayışan

'''İmperatoriya Sasani''' (be [[Farski]]: ساسانیان, Sāsānīyān) bênatey seserranê 3 u 7ine de yew imperatoriya gırde biya. [[Erdeşir I]] serra 226ine de [[İmperatoriya Parti]] kerda xırabe u İmperatoriya Sasani na ro. İmperatoriya Sasani hêdi hêdi biya pil. Erdê xo [[Tırkiya]], [[Iraq]], [[Suriya]], [[İsrail]], [[Lubnan]], [[Urdun]] [[Mısır]], [[Efğanıstan]], [[Pakıstan]] u Erebıstan ra reşto hetan Asya Miyanêne.

[[Dosya:Yazdgardi.jpg|thumb|right|200px|Yew perey aidê dewrê Yezdigirt I]]

Erdê İmperatoriya Sasani zaf gırd biyo. Hem qıta [[Ewropa]], hem qıta [[Asya]] u hem ki qıta [[Afrika]] de hukım kerdo. Çı wext İslam ame meydan, İmperatoriya Sasani zaf qeweta xo çıne biya. İmperatoriya Sasani Cengê Nihawāndi kerdo vini u serra 651ine de biya xırabe. O wext, [[Ereb]]an erdê İran de hukım kerdo.

 

Xandedani Sasani seri seserra 3 (hirıne) de İrano rocane de eyaleti Fars de terefi [[Ardeşir I]]i ra vıraziyao. Ardeşir eno eyalet de hıkumdariya ho rakerdo u rahibi ke rıstımi Homa Anahita ra yeno, ebe inan suka [[Persepolis]] (Istaxr) de hanedani ho vıraşto. Pi ho Papag (Babak) jew suka qıteke ke name cı Kheiro, uca de idarekar biyo. Papag serri 205 de qırali Bazrangidano (Vazrangidano)peyêni Gocihr texti ho ra kerdo u ho ilan kerdo hukımadaro newe. Bazrangidi (Vazrangidi) [[İmperatoriya Parti]] ra gırey dayo u bıni inan de cuwêne. Marda cı Rudaq keyneki waliyi suka Persepolisi biya. Name '''Sasani''' kalıki [[Ardeşir I]] '''Zazan (Sasan)''' ra yeno. Zazan mabedi Anahita de serrahib biyo. Papag semedi quwetın biyayene zaf xaptiyo u laci cı Şapur ki pi ho desteg biyo. Serra 220 de Papag merdo. Ardeşir u braê cı Şapur miyan de perodayış veciyo. Serra 222 de seri Şapuri jew kerre/kemer kowto u Şapur merdo u Ardeşir mendo tenya. Eno hedise de engışta Ardeşiri esta. Dıma merdışi bıray cı Ardeşir paytexti cı berd Firuzabad (Gur, Ardaşirxewara). Firuzabad de koyi zaf biyi u a ri ra işğali dışmanun ri rakerd nıbi. Ardeşir hêdi hêdi suki nezdi desti cı ri gıreto zey Kirman, İsfahan u Susa. Ardeşir I serra 226 de paytexti [[İmperatoriya Parti|Partan]] gıreto u Parti peyni diyo. Peyêni Ardeşir heme hardi Partan de hakimiyet vıraşto u kerdo raşt. Dıma merdışi Ardeşiri laci cı [[Şapur I]] [[İmperatoriya Roma]] sero şiyo u inan ra suki Antakya gıreto. [[Şapur I]] İmperatori Roma [[Gordian III]], [[Filipo Ereb]] u [[Valerianus]] meğlub kerdo u ê terefi Sasaniyan ra biyi heps. No zaferi Şapuri terefi nuştekarani Sasani [[Neqşi Rustem]] sero nusiyao.

 

</gallery>

 

* [http://www.iranica.com/newsite/articles/ot_grp7/ot_sasanian_dyn_20050301.html Tarixê İmperatoriya Sasani]

* [http://www.livius.org/sao-sd/sassanids/sassanid-crowns.html Qralê İmperatoriya Sasani]

[[Kategoriye:Tarixê İrani]]

[[Kategoriye:Teslağê İrani]]

[[Kategoriye:Tarixê Asya de dewleti]]