Coğrafyay Amerikay Zımey

Caê qıtay Amerikay Zımey veroc ra Amerikay Veroci, rocvetış ra Okyanuso Hind, rocawan ra Okyanuso Gırd u zıme ra Deryayê Cemediyê Zımeyi rê cirano. Erdê xo 24 milyoni km2 ra gırdo. Qıtaya Amerikaya Zımeyi goreyê erdi ra dınya de qıtaya gırda dê hirêyına. Erdê rocawanê Amerikaya Zımeyi terefê koyan ra yeno meydan û zaf berzo. Rocvetışê cı de ko çıniyo û gorey rocawan nızmêro. Zımey cı de ızkoyi (cemedkoyi) estê û nê erdi zaf serdınê. Verocê cı zi berz û koyıno, veroc de tenya Nêmadey Yukatani nızmo. Miyanê cı de Deşta Gırde esta. Qıta terefê royan ra zengın niya. Royê Missisippiyi royo de tewr gırdo, qıtaya Amerikay Zımey de û eyni zeman de Royê Missipiyi, Royê Nili ra dıme royo gırdo dê dıyıno cıhan de. Zımeyê qıtaya Amerikay Zımey de zaf goli estê û naca de amorê golan nêzaniyeno. İklımê xo veroc de germo û zıme de serdo.

İklımê Amerikay Zımey

Qıtaya Amerikaya Zımeyi de zaf iklımi hukım kenê. Leteyê cıyê zımeyi de iklımê qutıbi tesir keno û no erd de iklım her mewsım zaf serdo û zaf vewrıno. Kanada de iklımê qutıbê cêri tesir keno û naca zımıstani de zaf serd beno. Zımeyê Dewletanê Amerikayê Yewbiyayeyan de iklımo nerm tesir keno û hewa zey zımeyi serd niyo. Leteyê Amerikaya Zımeyiyê rocawani de iklımo germ tesir keno û tiya de vartışo varıte zaf niyo. Miyanê qıtaya Amerikaya Zımeyi de iklım goreyê erdê bini ra germêro û iklımê çoli ra nezdiyo. Rocvetışê Amerika de iklım beno dı leteyi: Zımeyê rocvetışê Amerikaya Zımeyi de iklım nermo û vartışo varıte normalo, ema verocê rocvetışê Amerikaya Zımeyi de iklım zaf germo û vartış zaf niyo. Verocê qıtaya Amerikaya Zımeyi de zi iklımo tropikal tesir keno.

İklımê ke qıtaya Amerikay Zımey de tesir kenê:

İklımê qutıbi: Leteyê qıtaya Amerikaya Zımeyi de no iklım hukım keno. Zımeyê Kanada û Alaska tayê mıntıqeyanê ke tede no iklım hukım keno.
İklımo serdın: No iklım Kanada de hukım keno.
İklımo germın: No iklım Dewletanê Amerikayê Yewbiyayeyan (DAY) de hukım keno. Dormeyê rocawani de tesirkerdışê nê iklımi zafo û teyşaniye zafa.
İklımo tropikal: No iklım verocê Meksika û dewletê ke verocê qıtaya Amerikaya Zımeyi derê, inan de hukım keno.
İklımo ekwatoral: No iklım Nikaragua, El Salvador, Panama û dewletanê verocê Amerikaya Zımeyiyê binan de hukım keno.
İklımê Deryayê Miyanêni: No iklım sûka Los Angelesi de tesir keno.

Erdê Amerikaya Zımeyi

Deştê Gırdi

Erdê Amerikaya Zımeyi de zaf koyi, royi, deşti, goli û çoli estê.

Koyi

Tayê koyê qıtaya Amerikaya Zımeyi ra;

Koyê Booksi
Rêzkoyê Alaska
Koyê Kerrıni (Kemerıni)
Koyo Serra Nevada
Koyo Logan
Koyê Appalaches
Koyo Panama

Royi

Qıtaya Amerikaya Zımeyi terefê royan ra zaf zengıno. Tayê royê Amerikaya Zımeyi ra;

Royo Missisippi (Royo de tewr dergo qıta Amerikaya Zımey do)
Royo Missouri
Royo Rio Grannde
Royo Saskatchewan
Royo Fraser
Royê Finlan, Stikine, Ohio, Colorado, Trinity, Yellowstone, Choncos, San Pedro u Motagua yo.

Goli

Golê Superior
Golê Gırdi
Golê Nicaragua
Golê Great Salt (Golê Solio Gırd)
Golê Oahe

Deşti

Rocvetışê erdê Amerikaya Zımeyi de deşti estê, zey Deşta Gırde

Çoli

Rocawan û verocê erdê Amerikaya Zımeyi de çoli estê û nê erdi de hewa zaf germo û vartış qet nêbeno.