Fotosenteze
Qısey Fotosenteze (Yunankiyo Kıhan: φῶς phōs „roşniye“ u σύνθεσις sýnthesis „yewkerdış“) ra kewto têmiyan.
Be roşniye ra desıtege gırewtışê maddeyanê ke hetê enerciye ra feqırê, enerciya xo ke meddeyanê zengınan ra ke raya kimyaye ra gırewt, cı ra fotosentez vaciyeno.
Tebiat de fotosentez tewr zêde hetê vaşanê kıheweyi, daran-bırrnê kıheweyi, yosunan u vılıkan ra yeno kerdene. Tayê grubanê bakteriyan zi fotosentezi kenê.
No biyayışê biyokimyasal de tewr verên de roştiye be maddeyanê roştiye-litoğ (klorofilen u bakteriofilen) enerciya roştiye çarnena ra enerciya kimya.