Karber:Arde/Gramer
Zazaki de goreyê izafey, hali u kopula peybendê (sufiksê) nameyan
bıvurne- (Zazaca'da tamlama, durum ve koşaca göre ad ekleri)
İzafe
bıvurne- (Tamlama)
İzafeyê namey
bıvurne- (Ad tamlaması)
| Hal (casus) durum |
Neri -ê ... -i/-e/-an eril |
May -a ... -i/-e/-an dişil |
Xeylê -ê(n)/-anê ... -i/-e/-an çoğul |
|---|---|---|---|
| Halo raşt (casus rectus) yalın durum |
her-ê ciran-i = herê cirani eşeğ-i [eril] komşu-nun [eril] = komşunun eşeği her-ê ciran-e = herê cirane eşeğ-i [eril] komşu-nun [dişil] = komşunun eşeği her-ê ciran-an = herê ciranan eşeğ-i [eril] komşu-ların [çoğul] = komşuların eşeği |
her-a ciran-i = hera cirani eşeğ-i [dişil] komşu-nun [eril] = komşunun eşeği her-a ciran-e = hera cirane eşeğ-i [dişil] komşu-nun [dişil] = komşunun eşeği her-a ciran-an = hera ciranan eşeğ-i [dişil] komşu-ların [çoğul] = komşuların eşeği |
her-ê(n) ciran-i = herê(n) cirani eşek-leri [çoğul] komşu-nun [eril] = komşunun eşekleri her-ê(n) ciran-e = herê(n) cirane eşek-leri [çoğul] komşu-nun [dişil] = komşunun eşekleri her-ê(n) ciran-an = herê(n) ciranan eşek-leri [çoğul] komşu-ların [çoğul] = komşuların eşekleri |
| Halo çewt (casus obliquus) bükümlü durum |
her-ê ciran-i = herê cirani eşeğ-ini [eril] komşu-nun [eril] = komşunun eşeğini her-ê ciran-e = herê cirane eşeğ-ini [eril] komşu-nun [dişil] = komşunun eşeğini her-ê ciran-an = herê ciranan eşeğ-ini [eril] komşu-ların [çoğul] = komşuların eşeğini |
her-a ciran-i = hera cirani eşeğ-ini [dişil] komşu-nun [eril] = komşunun eşeğini her-a ciran-e = hera cirane eşeğ-ini [dişil] komşu-nun [dişil] = komşunun eşeğini her-a ciran-an = hera ciranan eşeğ-ini [dişil] komşu-ların [çoğul] = komşuların eşeğini |
her-anê ciran-i = heranê cirani eşek-lerini [çoğul] komşu-nun [eril] = komşunun eşeklerini her-anê ciran-e = heranê cirane eşek-lerini [çoğul] komşu-nun [dişil] = komşunun eşeklerini her-anê ciran-an = heranê ciranan eşek-lerini [çoğul] komşu-ların [çoğul] = komşuların eşeklerini |
İzafeyê sıfeti
bıvurne- (Sıfat tamlaması)
| Hal (casus) durum |
Neri eril -o ... -Ø / -ê ... -i |
May dişil -a ... -e |
Xeylê çoğul -ê(n) ... -i / -anê ... -an |
|---|---|---|---|
| Halo raşt (casus rectus) yalın durum |
her-o gewr-Ø = hero gewr eşek [eril] gri [eril] = gri eşek |
her-a gewr-e = hera gewre eşek [dişil] gri [dişil] = gri eşek |
her-ê(n) gewri = herê(n) gewri eşekler [çoğul] gri [çoğul] = gri eşekler |
| Halo çewt (casus obliquus) bükümlü durum |
her-ê gewr-i = herê gewri eşeği [eril] gri [eril] = gri eşeği |
her-a gewr-e = hera gewre eşeği [dişil] gri [dişil] = gri eşeği |
her-anê gewran = heranê gewran eşekleri [çoğul] gri [çoğul] = gri eşekleri |
Halê namey
bıvurne- (Ad durumları)
| Hal (casus) durum |
Neri eril |
May dişil |
Xeylê çoğul |
|---|---|---|---|
| Halo raşt -Ø/-e/-i (casus rectus) yalın durum |
her-Ø = her erkek eşek |
her-e = here dişi eşek |
her-i = heri eşekler [çoğul] |
| Halo çewt -i/-e/-an (casus obliquus) bükümlü durum |
her-i = eşeğ-i (eril) heri = eşeği |
her-e = eşeğ-i (dişil) here = eşeği |
her-an = eşek-leri (çoğul) heran = eşekleri |
| Halê izafey ê ... -i/-e/-an (casus genitivus) tamlama durumu |
ê her-i = eşeğ-in (eril) ê heri = eşeğin |
ê her-e = eşeğ-in (dişil) ê here = eşeğin |
ê her-an = eşek-lerin (çoğul) ê heran = eşeklerin |
| Halê dayene -i/-e/-an rê (casus dativus) yönelme durumu |
her-i rê = eşeğ-e (eril) heri rê = eşeğe |
her-e rê = eşeğ-e (dişil) here rê = eşeğe |
her-an rê = eşek-lere (çoğul) heran rê = eşeklere |
| Halê ciyakerdene -i/-e/-an ra (casus separativus) çıkma durumu |
her-i ra = eşek-ten (eril) heri ra = eşekten |
her-e ra = eşek-ten (dişil) here ra = eşekten |
her-an ra = eşek-lerden (çoğul) heran ra = eşeklerden |
| Halê barkerdene 1 -i/-e/-an ro (casus sublativus 1) ? |
her-i ro = eşek-? (eril) heri ro = eşek? |
her-e ro = eşek-? (dişil) here ro = eşek? |
her-an ro = eşek-ler? (çoğul) heran ro = eşekler? |
| Halê mendene -i/-e/-an de (casus adessivus) bulunma durumu |
her-i de = eşek-te (eril) heri de = eşekte |
her-e de = eşek-te (dişil) here de = eşekte |
her-an de = eşek-lerde (çoğul) heran de = eşeklerde |
| Halê berdene era ... -i/-e/-an (casus allativus) ? |
era her-i = eşek-? (eril) era heri = eşek? |
era her-e = eşek-? (dişil) era here = eşek? |
era her-an = eşek-ler? (çoğul) era heran = eşekler? |
| Halê barkerdene 2 ero ... -i/-e/-an (casus sublativus 2) ? |
ero her-i = eşek-? (eril) ero heri = eşek? |
ero her-e = eşek-? (dişil) ero here = eşek? |
ero her-an = eşek-ler? (çoğul) ero heran = eşekler? |
| Halê cıkewtene ede ... -i/-e/-an (casus illativus) ? |
ede her-i = eşek-? (eril) ede heri = eşek? |
ede her-e = eşek-? (dişil) ede here = eşek? |
ede her-an = eşek-ler? (çoğul) ede heran = eşekler? |
| Halê piyabiyene ebe ... -i/-e/-an (casus soziativus) ? |
ebe her-i = eşek-le (eril) ebe heri = eşekle |
ebe her-e = eşek-le (dişil) ebe here = eşekle |
ebe her-an = eşek-lerle (çoğul) ebe heran = eşeklerle |
| Halê piyaşiyene -Ø/-e/-i be ... -i/-e/-an ra (casus komitativus) ? |
her-Ø be her-i ra = eşek ile eşek (eril) her be heri ra = eşek ile eşek |
her-e be her-e ra = eşek ile eşek (dişil) here be here ra = eşek ile eşek |
heri be her-an ra = eşekler ile eşekler (çoğul) heri be heran ra = eşekler ile eşekler |
| Halê vengdayene -o/-ê/-êne (casus vocativus) seslenme durumu |
her-o! = eşek! (eril) hero! = eşek! |
her-ê = eşek! (dişil) herê! = eşek! |
her-êne! = eşekler! (çoğul) herêne! = eşekler! |
Edati, zey ê, (e)be [> bı > -b], (e)de [> dı > -d], (e)ra, rê u (e)ro ciya nuşiyenê. (ê, (e)be, (e)de, (e)ra, rê u (e)ro gibi edatlar ayrı yazılır.)
Kopula
bıvurne- (Koşaç)
| biyene [kopula, -b-] | Neri eril -Ø ... -o o ... -o |
May dişil -e ... -a a ... -a |
Xeylê çoğul -i ... -ê ê ... -ê |
|---|---|---|---|
| Kopula koşaç ez : -an = ezan tı : -ay = tıyay o : -o = oyo a : -a = aya (> awa) ma : -ime = mayme şıma : -ê = şımayê ê : -ê = êyê |
her-Ø gewr-o = her gewro eşek [eril] gridir [eril] = eşek gridir o gewr-o = o gewro o [eril] gridir [eril] = o gridir |
her-e gewr-a = here gewra eşek [dişil] gridir [dişil] = eşek gridir a gewr-a = a gewra a [dişil] gridir [dişil] = o gridir |
her-i gewrê = heri gewrê eşekler [çoğul] gri(ler)dir [çoğul] = eşekler gri(ler)dir ê gewr-ê = ê gewrê onlar [çoğul] gri(ler)dir [çoğul] = onlar gri(ler)dir |
Zazaki de kopula piya nuşiyena. (Zazaca'da koşaç bitişik yazılır.) -- Mirzali 07:57, 23 Temuz 2012 (ŞWC)