Portal:Zagon/Nuşte
BAKIL AĞAE USIVU
Werté Kırmancuné Désım de aşira Heyderu, Alu, Usıvu, Çareku, Lolu, Xırancıku, Demenu sola xo Pulémuri’ye ra, dewa Xıvıri ( Tırkı vane; Hıvır) ra bené. Dewa Xıvır’i Qeza Pulémuriye ra 2 Km dür ya. Sola Xıvıri zaf hewla, qımet gırana, thomwesa. Kırmancé Désımi soné xıvır gola sole sero kuné sıra/dore, Name xo nivisnené (Nusnené)sola Xıvıri sero gegane eve rozu vındené sıra/dore sole guretene cı néna. Taé Kırmancé Erzıngan u Bıngoli ki sola ho Xıvır ra bené. Werté Kırmancuné Desım de yéraneni, kuraténi, laxkerdene ca o de gıran, hewl cena. Her dewe de qom de jü, dı mordemé ke yeraneni, kurateni kené yené diéne Na yeranéni, kurateni isnoni wayıs dest kısené. Gegane ki werté hometa Kırmanciye de persuné gıranu péda kena. İsoni néwazené ke xıravneni bıkeré, qelve zumıni bısıkné. Yeranina ke biya, gosra ve gos, fekra ve fek herke şiye vurina. Mordemo ke yeranéni kerda, yeranénia ke hesné cıré sasbeno, Çütıri honde vurna?
Werté Kırmancuné Desım de kuraten u yeranéni é henéni péda biyé ke, ison eve zerri keno top, nivisneno. Wağté nivisnaéné de niviskare xo ve ho huyino, Çütıri nia rındek imis Akerda ison sasbeno.
Hunerbenda kulturé Desımi zaf dewlemend u qewetuno. Hata roza ewroéné fek ra ve fek amé. Vişt- hiris serro ke roştberdé Kırmanc / Zazau na dewlemendia ma kerda top jé lawuki, sanıki, kılamei, xeletneéni, kurateni, mértali u zewna..
Na mesela a ke tıka de sıma ré nivisnen / nusnen! Werté Aşira Usıvu de péda biya. Sağsego bover ra mordemé beno, namé ho o xérr Bakıl beno ( Xeylé serri muxtaréni kerda coka cıra ‘ muxtar ‘ ki vajino). Bakıl, mordemo de Xırt baqıl, semt beno. Meymani çéver ra néçarneno. Non u awa xo keşira nésevekneno. Naé ra herkés cıra haskeno. Bakıl zaf cemaatkar beno, ison wazeno ke Bakıl qeseibıkero xoré gosdo.
Rozé Baqıl u hıre olvezu ra qaturu semerkené, Çüalu erzené ra qaturu ser kuné ra raé soné Pulémuriye sole. Soder ra kuné ra raé, Péroz ra tepiya soné Dewa Xıvır’i. Soné qola sole ser, Niadané ke sole sero mız u dumano. Mılet biyo top, to vana veyve o. Bakıl ve hire mordemuné xora kuné sıra namé xo nivisnéné. Kaxıta desté niviskari metre é derg bena. Mordemuné Bakıl ra Ali vano; - Bıra’éné, tıka zaf mılet esto. Hire – çar roji de sıra ma nina. Qatığe ma ki idara nékeno, sékeme ? - Bakıl vano: Nia de ha bover ra dewe osena, şime a dewe de meyman bıme. Weli vano: -Bıra Bakıl, a dewe gola sole ra nejdiya yi ki nıka meymanu ré xam niyé, zafi mılet halé ma dero. Yi ma meyman qewul kené? Baqıl vano : - Sıma ke gosro mı ser né! Yi ma Meymanié ré qewul kené. Weli vano: - Çütır gosro to ser nime? To onca féndé anara maser, Heq peynia ma xérre kero. Bakil vano: -Sıma mı xoré Ağa keré, jü qesa mı dı mekeré, mıré tene hurmeti bıkeré. Mı verr ra raurzé, zewna qars! Cı é mebé. Memed vano: -Bıra bakıl to vato vato, na daqa ra tepiya to Ağaé mawa. Bakıl ve hiré mordemuna dariné we soné dewe. Niadané ke werté bonu ra kamıj ke qonaxo ( dı qatı o) çéveré yi çéyi cınené. Wairé çéi mordemek çéver keno ra, Memed, Hese u Weli xo dané ra kınare Bakıl ra vané: ‘Ağa é ma bi’ Bakıl Ağa yeno ra ver, Wairé çéi mordemek ra vano: -Bıra ma ve xérr Meymané Heq qewul kena? Wayiré çéyi çütir ke namé Ağay hesneno, Vano: -Sıma xérr amé çınumé mı sero caé sıma esto. Bakıl Ağa ver, mordémi dıme ra kuné zere. Bakıl niseno ro, Weli, Memed, Ali ki payra vındené. Bakıl cereno ra mordenuné xo vano: Ronise! Weli, memed, Ali zoniné xo serro nisené ro. Hal-xatır perskerdené ra tepia wairé çéi non u yemeg ano noné xo wené sıfre dané we. Bakıl vano: -Bıra ez dewa sağşeg ra Ağa é Aşira Usıvune, uza çor dewé mı, ses ki gomé mı esté, her gome vişt mal u gau ceno. Mal u mılké mı zafo. O sıre de çéna mordemeki çay ana meymanu ré. Bakıl çım verdano çéneke. Bakıl vano: -Bıra ez ozevuné/albazune, werté hondé mal-mılki de savré mı bi teng, mı vake: ‘ Mordemuné xode şeriné sole ser. Tené savré mı hira bo. Gola sole sero mılet zafo hiré - çar roji de belka sıra béro ma. Wairé çéi vano: -Sıma xérr amé, hire roji ki çar roji ki! Çé mı niyo, çé sımao. Bakıl vano : -Haq raji vo. Wairé çéi oda meymanu de cılu keno ra. Cılé hire mordemu harde keno ra, é bakıl Ağai ki maqat sero fino ra cı. Herkes oncino oda xo. Bakıl ve mordené xora ki soné oda meymanu cılu sero nisené ro xo xoré qeseikené. Weli vano: -Bıra Bakıl to zaf rınd imıskerd, seytan vano ‘ hire-çar heftei tıka vınde. Buye, bısıme jé boxé çari vé hona so dewe. Wayıs gıneno niné ro. Kuné ra beno soder, urzené ra rıyé xo şüné, ara xo kené. Wairé çéi vano: -Bıraéné, ez son hega kar hega çinen, sıma reheté ho de niadé. Bakıl mordemuné xo ra vano: Ero, sıma ki urze bırai de şeré hega cıré alikar be. Bakıl hire mordemuné xo ki wairé çéi de rusneno hega. Eve xo ki lınge erzeno lınge ser, werté dewe de bıné dara goze de cıré cıl kené ra, Bakıl cıl sero meredino ra çefé xode niadano.
Rono sıpé, doo serdın weno, sımeno. Verva sondi hiré olveji u wairé çéi hega ra cerené ra yené çé. Hire mordemi bıné çımura Bakıl de niadané xo xore qariné. Vengé xo névezené. Samia xo wené, Weli, Memed, Ali non ra tepia desınde onciné oda meymanu. Tene tepia bakıl ki yeno oda meymanu.
Weli vano: -Bıra bakıl, to bıné dara goze de meredina ra çefé xo de niadana. Ma ki rusnena hega, Haq na é qewulkeno? Bakıl vano: -Bıra Weli, Ez ke heni mekeri wairé çéi mara sık keno. Ağaéna ma ki awa bena, sıma ha dewe de gureé ha tıka gure é çı ferk esto! Roza bine oncia, Weli, Memed, Ali wairé çéi de soné hega. Bakıl ki çefé xode niadano. Çéna wairé çéi ozeve bena, jé asm u roze vésena honde rındeka. Bakıl çım verdano çéneke, Çéne ke ki Bakıl de huyina. Sonde Wairé çéi ve mordemuné Bakıl ra hega ra yené, samia ho wené, çayé xo sımené. Bakıl vabo: -Bıra, mal – mılké mı zafo. Wağ wağ ke, ez teyna honde mal-mılkte bas nékenu. Zeré qonağ de hedıra mı ki néna. Ez eve emre Haq çéna to xoré wazen. Eke qelwe Oli de esto mırodé ma beno. To ki hefte ra tepia otobaru ( Kamyon ) bıce biya xore genım, céw, fike, kusne, mal- mılk çı wazena xo é bere. Wairé çéi çena xora perseno / perskeno, zerri a çéneke ki esta. Wairé çéi Bakıl Ağai saré xo sero fetelneno. Roza çarine urzené ra ara xo kené, qatıruné xo cené soné gola sole ser. Sola xo barkené bené ra rast yéné Sağşeg. Raé ra hem qeseikene, hem ki huyiné. Weli Baqıl ağai ra vano: Baqıl, to ça mordemek xapıt, vake ‘ ez ozevuné? To cinika xo Xane ra sevana? Raşt mordemek ke meste – béro bıvjiyo, béro mamekiye to sekena? Bakıl vano: Teww o kotira béro Mamekiye mı bıvino. Mı xoré tené yéraniyé kerde, verdé ra şiye. Mordemeké Pulemıriye, hefte ra tepiya, sono Erzıngan de otobaro ( Kamyon) kira keno céno yeno Mamekiye de vejino. Yeno çarşiye Mamekiye, aşira Usıvu perskeno. İsoni Xıdır ağaé Usıvu ( Khalıké mı) mısnéné ra cı, vané: -Nia de mordemeko ke veré qewa Hemé Qılaçi de nışto ro, isoni dorme de biyé top. So ei ra perske? Mordemek yeno veré qewa Heme Qılaçi, nıidano ke mordemé werde de nişto ro, mılet dormede biyo top qeseikené. Mordemek yeno lewe de payra vındeno vano: -Bıraéné, aşira Usıvu ra kés tıka esto? Jü vano: Ap Xıdır esto. ( Xıdır ağa é Usıvu) Mordemek vano: -Apo, Ez aşira Usıvu ra Bakıl ağa é Usıvu ken saé, Bakıl ağa é Usıvu koti vinen? Mordemek çütir ke héni vano, Xıdır ağa é Usıvu sasbeno. „ Bakıl ağa é Usıvu“ ? Xıdır ağa vano : -Bıra ala bi ronise. Mordemek niseno ro, çay cıré ané ça é xo sımeno. Xıdır ağa é Usıvu vano: -Bıra, to Bakıl ağaé Usıvu koti ra naskena? Mordemek vano: -Apo dı heftey ra ave Bakıl ağaé Usıvu ve hiré mordemuné xora çé mıde meyman vi. Amé sole ser, Gola sole sero mılet zaf biyo, ameyı çé mıde hire roji mıré bi meyman. Bakıl ağa é Usıvu eve emré Haqi çéna mı waste, mı ki çéna xo décı. Bakıl ağa é Usıvu vake : -Otobaru bıce bi Sağşegé usıvu, genım, cew, fike, kusne, mal- mılk çı wazena xoré bere. Ez ki şine Erzıngan dıdı otobari kira kerdi, ardi ke xoré mal – mılk çimi bérine. Mordemé ke veré qewa de xo xoré huyiné. Xıdır ağa vano: -Bıra, ez ağaé aşira Usıvune, Bakıl ağa o ke to vana, Derezaé mıno. Ey to xapıta, o ağa niyo, dewe de dı-hire hega é ho esté, phonc- ses ki domané ho esté. Ey to xapıka ke, to cıré xızmete bıkeré. Xıdır ağaé Usıvu vezeno des hazar peré Tırku dano mordéméki. Mordemek posema beno, vano: -Ma mı ke çéna xo ei déné, adıré mı şiyéné we. Lozına mı biyéné tomer. Oncia ke Haq cıra raji bo, qelve pak biyo. Çéna mı xode néarde. Mordemek cereno ra sono Pulénuriye. İé ke qewa de wayıs gıneno pıro, waıs ra taşele bené. Werte ra hire çor roji véreno ra. Xıdır ağa ve mordemu xo ra veré qewa ‚Köylü kırathanesi’ de nişté ro sohbet kené. Bakıl (Muxtar) dota yeno, Usıvu ra jü mordem vano: -Bakıl ağa bi ronise! Verr ra urzené ra payi Bakıl sasbeno! Hem ki beno ra sur o çir. Yeno niseno ro. Garson yeno. Mordemi garsoni ra vané : -Bakıl ağa é usıvu ré çay bia! Nata Bakıl ağa, Dotra Bakıl ağa. Bakıli ra qeytan veng névejino. Xıdır ağaé Usıvu vano: -Bako, to çé mordémék de bia meyman, non u sola mordéméki werda, zér verda çéna mordemeki, Mordemek xapıto. Eke mordemek eve dı otobaru ( Kamyon) sağseg de çéveré to de bıvejiéné, to sékerdené? Bakıl ra qeytan veng névejino. Xıdır ağa vano: -İson, yéranénie keno, saré xoré, naskerdoğuné xore yeranéni keno. To o mordemo feqır ra çı wast? Bakıl vano: -Mı xoré yeranenié kerde, mı çı zona ke raşt mordem vecino yeno Mamekiye. Zaf nézandoğ / saf biyo. Taliyé dei çine biyo. Werté dewe ra boné deyi qonax bi, rındek bı, coka çéveré dey cınıya.
Qeso qız: İsoné ke tıka de name ho véréno ra, Péro şiyé heqia xo. Werde gul u nur de rakuyé. Devré xo daim bo. Mı na mesela de taé çimi ke eve xo imıskerdo.
Tekin Yıldırım