Zazakipediya:Zereweşiye, inkar u humanistêni sero

Zereweşiye, inkar u humanistêni sero:

Zereweşiye besekeme ke nia tarif bikerime: Derdê ma ke çine bi, savrê ma ke teng nêbi, her karê ma ke rindi si, her mirodê ma ke ame ve hurendi, u waxt zerê ma beno weş.

Hama problemunê ma ke, derman u rae u welaxi nêdi, gune ma u waxt ki „zerewes“ bimanimê. Nu hunero de girso. Ancax qulo ke, hetê ruy u famira avê sio, bio ve kamil, u besekeno her gavande, her çetiniyede zerewes bimano.

a) Qulo cayil, beno ke, her dayim zereweso. Qulo cayili ke vêrê ho kerd ve mird, e ke ju sitara ho ke biye, e ke vêsanenia huia cinsi u vêri kerde ve mirdi, qisaweta ho nêmanena. Na qulo nianen jedera bêqisaweto. Na qulo nianen zerewesenira jederi bêqisaweto. Qulo ke jê ju çuale de tip u tholio qolay qolay zerewes nêbeno. Binê ho kineno, binê wau u biraunê ho kineno. Nia ki beno ve zerêteng.

b) Qulo ke hesio pê (bilinc), giran giran ho naskeno. Her ke ho naskerd, dormê ho naskeno, weşiye naskeno, peyderpey dina naskeno. Gineno piro, kamo, kotira amo, kata sono. Zazaê nianeni, vinenê ke her qiymet (zon, itiqat, kultir) mireno. Çituri zerewes bê?

c) Zazaê ke rasti hesiye pê, welatê hora, qomê hora haskenê. Ni Zazay biê ve wayirê “milli his”i. Honde ke mileto Zaza ve Zazaki’ra binê lingunê sarê teveride mend, nêsikinê ke zerewes bê.

d) Juo ke vano, “Ez hesiu pê. Nia de: Ez internasiyonalistu. Ez Kirmancu. Ez DêRsimizu. Ez dünya vatandasiu. Ez sosyalistu, daera ez milliyetçeni nêkenu.” Niê nia vanê, yi Thomas Mann’i kopia kenê. Çi ke Nazü ke Thomas Mann taqiv kerdo, u waxt Thomas Mann’i cimunê Nazi’ra Yahudenia ho yinkar kerda. Awa nawa, naê ke nêhesiê pê, wayirê hissê milli nêbiê, yinu na qesa kerda ve moda. Ni peru versiyonê ho ve ho, ho yinkar kerdenê (kendi kendini inkar). Qulo ke ho nia tarif keno, kamiya ho yinkar keno. Na qulo nianen ki, zerewes nio. Çiqasi ke ho humanist bimusno, rasti nio. Nie nianeni çimunê sarira (yabanci) nia kenê. Henio ke Tirki u Khurê namdariê ke manê politikara humanisteni u sosyalistêni kenê, dinura “aferin” bijerê. Eve na “aferin “o nianen kês nêbeno zerewes.

e) Zereweseni meziyeto de, hunero de berzo. Gune zaf bimusime, zaf bipêsimê, zafê çi prava bikerime ke zonaaxbime. Honde ke bimê zonaax, honde ho u kultirê ho naskemê. Ma ke ho u kultirê naskerd, binê siya dismenira vêjimê, seweta ho u kultirê ho gureemê. Ma, çiqasi ke karo rind u xêr u pak virast, honde bemê ve zerewes.

f) Honde ke ma kamiya ho yinkar kerde nêbemê zerewes. Eve palavra nêbemê zerewes.

g) Qulo zerewes her u bom nio. Zonê horê, kultirê horê, kilmekra kamiya horê, her cade, her platformde, her waxt bêters u bêserm wayir vêjino.

h) Zafe Zazaê ke fabrika asimilasiyonide (mektevi, cami, parti u sendikaê Tirki u Khuru), sia (gölge) organizasiyonunê Khuru’de biê pili, yi bêzerira zon u kultirê horê wayreni kenê. Vanê, „Ez humanisto. Guneka na zon u kultir memiro. Her zon ju dewletiya … falan filan“ Nu ki ju yinkaro. Gune nia vazê: „Zazaki zonê mino. Ez nêverdanu ke zonê mi bimiro. Ez zon u kultirê ho u kamiya ho nêdanu kistene.“

i) Humanistê Tirki u Khuru eve manê politikara zaf meselunê rindeku nusene. Nusene ke qulê bêkamiyê, zon u kultirê horê wayir mevejiê, zonê dinura (Tirki ya ki Khurki) hasbikerê. Nia asimile bê. Taê Zazaê ke vanê ma rostberimê, yi ki jê humanistonê Tirki u Khuru zonê Tirki’de nusenê. Milet nia çim keno juvinira, çituri ke vanê, „Hengure hengurede niadana, bena siae“ hêni benê ve Tirk u Khuri.

j) Ma ke ho naskerd, kamiya ho yinkarkerdene caver dê, derdunê horê derman vineme. Ma ke derdunê horê derman di, bemê ve berz somê seviya miletunê wayirê namu. Ma ke yinkar caver da, ho naskerd, miletê bini ki ma naskenê. U waxt ma ke humanisteni bikerimê, namê hora kemê. Humanistenia ma eve kamiya ma yenara zon. Humanistenia qulê bêkamiye, hêçe sona, uwe bena. Çi ke na qul anonimo, yane çino. Qulo ke çino, humanistenia deyi ki çina.

Yinkar nêwesiya. Qulo ke nêweso, nêbeno ve zerewes, nêbeno humanist.