Atêna

dewleta Yunanistani de sûke u paytexta

Atêna (be Yunankiyo Newe: Αθήνα [aˈθina], Athína; Yunankiyo Kıhan: Ἀθῆναι [Athēnai]) bacarê Yunanıstania u caê xo verocê Yunanıstani dero. Atêna hem paytexta, hem ki bacarê Yunanıstania tewr gırda.

Atêna
Melumat
Dewlete Yunanıstan
Welat Attica û Attica Basin
Merkezê idarey Yunanıstan, Attika û Belediyay Atêna
Ware Belediyay Atêna û Achaea
Erd 39 km2
Nıfus 643 452
Berziye 170 m
Serdar Kostas Bakoyannis
Kodê têlefoni 210
Letey saete UTC+02.00
Kodê postey 104 xx-106 xx
Zıwano resmi Yunanki
Sazbiyayış Verê VIIhezarİR
Qıta Ewropa
Geokod 264371
Website www.cityofathens.gr
Wikidata sera bıvurne

Tarix bıvurne

Tarixê Atêna xeylê kıhano. Seserra 5 - 3 V.İ. (Verê İsay) Atêna biya merkezê zagon u siyasetê Yunanıstani. Medeniyetê ğerbi Atêna ra biye vıla. Fıkrê demokrasiye Atêna ra veciyawa. Filozofanê zey Aristoteles u Eflatun bacarê Atêna dı ameyê dınya u felsefey xu kerdo vıla. Feqet serra 529 de İmperatoriya Bizansi Mektebê Felsefey qefılna (gırewt) u statüyê Atêna zaf bi qıc. Serra 1458i de İmperatoriya Usmanıcan Atêna Bizansi ra gırewt. İmperatoriya Usmanıcan çeharsey serri Atêna idare kerde. Wextê Cengê Yunanan u Tırkan (1821 – 1831) de Atêna biye xosere u paytextê Yunanıstani. Serra 1931i de 5.000 merdumi Atêna de cıwiyaêne. Labelê hıkumetê Yunanıstani Atêna newe ra vıraşte. Serra 1896i de olimpiyatê Atênao modern tede kay kerd.

İklım u nıfus bıvurne

İklimê Atêna ê Deryaê Sıpêyo, ayamê (hewa) xo honıko. Labelê zımıstani zaf varan vareno. Tici zaf erzena. Erdê Atêna her daim kheweo (kıhoyo). Hama problemê trafik u leyşıniye ra hewa zaf gırano.

Ewro nıfusa Atêna 750.000a, feqet nıfusa metroy 3,7 milyona. Zaf mıxtelıf mılleti tede cıwiyenê: şarê Ereban, Pakıstanıcan u Arnawuti tede zafê.

İqtısad bıvurne

Bacarê Atêna zaf moderna. Banê xeylê mımarinê mıkemmeli vıraziyaê. Atêna merkezê huner u zagon u siyaset u edustriy u iqtısadia. Sektorê turizm u umete (homete) zaf gırda. Semedê (sebeta) ziyara Zeus u Akrapolis u muzeyan ra zaf turisti şınê Atêna.

Semti bıvurne

 
Semtê Atêna
  1. Kallithea
  2. Moschato
  3. Tavros
  4. Egaleo
  5. Agia Barbara
  6. Chaidari
  7. Peristeri
  8. Petroupoli
  9. Ilion
  10. Kamaterò
  11. Agion Anargyri
  12. Nea Chalchidona
  13. Nea Filadelfia
  14. Nea Ionia
  15. Iraklio
  16. Metamorfosi
  17. Likovrissi
  18. Pefki
  19. Maroussi
  20. Kifisià
  21. Melissia
  22. Nea Eritrea
  23. Ekali
  24. Nea Pentelis
  25. Penteli
  26. Vrilissia
  27. Chalandri
  28. Agia Paraskevi
  29. Cholargos
  30. Papagos
  31. Neo Psichikò
  32. Psichiko
  33. Filothei
  34. Galatsi
  35. Zografo
  36. Kesariani
  37. Vironos
  38. Ymetto
  39. Dafni
  40. Nea Smirni
  41. Paleo Falirou
  42. Agios Dimitrios
  43. Ilioupoli
  44. Argiroupoli
  45. Alimo
  46. Elliniko
  47. Glifada

Sûkê bıray bıvurne

Amsterdam, Athens, Ashgabat, Barselona, Pekin, Beyrut, Beytullahim, Bogota, Bukreș, Kazablanka, Chicago, Şam, Domodedovo, Famagusta, Estanbol, Ljubljana, Los Angeles, Kiew, Madrid, Meksiko City, Moskowa, Napoli, Lefkoşa, Rebat, Reggio Calabria, Rio de Janeiro, Santiago, Serayevo, Seul, Sofya, Syracuse, Tirana, Washington D.C., Yerêvan, Boston, Cluj-Napoca, Montreal, Cenova, Floransa, Buenos Aires, Lizbon, Cali, Prag, Xi'an, Warşowa, Tıflis, Havana, Cuzco, Amsterdam, Atlanta û Belgrad

Çımey bıvurne

Şablon:Sûkê Yunanıstani