Zanışiye: Ferqê çımraviyarnayışan

Teberê asmêşınasiye de matematik zi şınasiyekerdışê şaranê demanê verênan de cayo gırd gırewto. [[Hind]] ra heta [[Yunano Antik]], [[Mezopotamya]] u [[Mısır]] de zi matematik dest ra dest rê (dest be dest, şar be şar) musiyayo, musniyayo u resniyayo. Merdıman be matematik ra piya formuli, probleman rê çareyi vıraştê. Heto bin ra tıb zi rêza serêne de biyo. Merdıman weşiya xo şeveknayış rê (pawıtış, sıtarkerdış) Hindıstan, Mısır, Çin, İran u Yunanıstan de testi kerdê, formuli vıraştê u tıb resno. Yew zi şarşınasiye (sosyolociye) zi şınasiyanê binan ra neweyêr aseno ke a zi demê antiki de geyriyaya. Aye sero şınasê zey Herodot u Tukididisi çımkerdışi u geyrayışi vıraştê, nuştışanê inan de zi şarşınasiye sero ê estê, nusiyenê.

 

Metodo şınasiyên çiyê ke dorme de bene, inan be raya ey reyna kerdışi ra piya keno a. Şınasiye de çı vêniyayo se, ey sero test reyna keriyeno ke eke test u testkerdışan ra tepeya reyna peyniya cı eyni maneno se, o taw o kerdış beno şınasiyên. Coka zi tez, hipotezi, teoriyi u pêro piya raştkerdış ra tepiya zi qanuno şınasiyên vıraziyeno. Tez de şınas yew fıkır erzeno miyan, fıkırê ey werêniyeno u eke bes vêniyeno, raşt keriyeno se tez beno hipotez. Hipotez zi ena raye ra vêreno u o zi beno teoriye. Teoriye raştıkêni ra tewr nezdiya. Eke yew fıkır teoriye biyo, merdımo şeno ki bıvaco o raşto. Çiyê ke teoriye de kemiyê u nêbiyê raştkerdış, inan zi yenê raştkerdış u o taw ra pey teoriye bena qanun. Qanuno şınasiyên, metodo şınasiyên de caygeyo peyêno, cayo peyêno. O qanun wendege u universıtan de musniyeno. Raya şınasiyêne de zi o guriyeno.