Hadrianus: Ferqê çımraviyarnayışan

'''Publius Aelius Traianus Hadrianus''' (b. 24 Çıle 76 – m. 10 Temuz 138) yew imperatorê [[İmperatoriya Roma]] biyo. Tarixê Roma de panc imperatoranê gırdan rayorao. Hadrian be namê Publius Aelius Hadrianusi [[Italica]] ya zi [[Roma]] de maya xo ra ameo dınya. Rıçıkê keyeyêkeyey xo [[İtalica]] ra yeno. Hadrian tornê bibiya Trajanio, coke ra be qraliyetê Roma ra bestiyayobestiyao. Trajan Hadrian ra ver imperatorê Roma biyo, cêniya cı ra gore merdışê xo ra ver Hadrian imperator mocno. Cêniya imperatorê verêni Trajani ra gore, aye waşto ke Hadrian imperator bo. O sebeb ra Hadrian be reca cêniya Trajani serra 100ıne de be Vibina Sabrina ra zeweciyayozeweciyao.

İmperator Hadrian, demê xo de [[İmperatoriya Roma]] miyan de ca be ca geyrayogeyrao. Zıme de [[İngıltere]], [[Daçya]], veroc de [[Moritanya]] sero seferi kerdê, rocvetış de be [[İran]] lec kerdo. Hadrian demê xo de ameyo [[Levant]] ([[Fılistin]] u [[İsrail]]) ziyaret kerdo u no ziyaret Cıhudan miyan de hewl vêniyayovêniyao. Ema dıma Cıhudan musayê ke Hadrian mabedê Cıhudan keno xırabe u heruna cı de mabedê Jupiteri vırazeno. FelsefeyêFelsefey Hellenistiki ra gore bedenê xo şıkıtene hewl niyo u şaşo. O sebeb ra Roma sunet kerdo illegal. Heme ninan ra tepiya Cıhudan (Yehudiyan) isyan (cı rê [[İsyanê Bar Kohba]] vaciyeno) veto, xoseriya xo ilan kerda u eskerê Roma Qıdus ra vetê, eştê teber. Ordiyê Hadriani ameyo [[Yeruşelim]] u isyan şatno, isyankari kerdê vıla. Hadriani waşto ke Cıhudan dınya ra bıestero. Coka [[Yeruşelim]] (Qıdus) ra ameyış u kewtışê Cıhudan, qanunê [[Tewrate]], teqwimê İbrani kerdê qedexe (yesax), pilê Cıhudiê dini kıştê, kıtabê Cıhudano mıqadesi veşno. Cayê mabedê Cıhudan rê dı heykeli (heykelê Jupiteri u heykelê xo) vıraştê, namê İsraili xerita ra esterıto u dışmenê Cıhudan Fılistinıcan rê desteg do cı, İsrail rê namê Fılistinê Suriya dayodao cı.<ref>{The encyclopedia of Christianity, Volume 4 | nuştekar= Erwin Fahlbusch, Geoffrey William Bromiley | çapkerdoğ= Wm. B. Eerdmans Publishing, | serre= 2005 | url= http://books.google.com/books?id=sCY4sAjTGIYC&pg=PA15&lpg=PA15&dq=Bar+Kohba+Yehuda+Palestine&source=bl&ots=BwApvklPJI&sig=f_bcM2OxuCNwX5jmPdiE0-34Xu4&hl=en&ei=G4wHTevvHYP78Ab48NTpAg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=7&ved=0CDsQ6AEwBg#v=onepage&q=Bar%20Kochba%20%20first%20time%20Palestine&f=false | isbn= 9780802824165 | alıntı=''This is the first time that the land of hte Bible was called Palestine.''</ref><ref>[http://www.levitt.com/essays/palestine.html History of the Term Palestine]</ref>

İsyanê Cıhudan de 580,000 ra zêde Cıhudi kışiyayi, 50 sûki u 985 dewi biyê xırabe, Roma erdê Cıhudan be erdi ra kerdo yeksan. Demê Hadriani de ninan teber de ceng nêbiyo, pêameyış ciwıyayociwıyao. A ri ra demê cı rê zemano gırd vaciyayovaciyao.

Hadrianus lecanê xo teber de huner u mimari rê ehemiyet zaf dayodao, heyranê [[Yunanıstano Antik|Yunanê Antiki]] biyo. Her cayê İmperatoriya Roma de heykeli, eserê huneri vıraştê. Xo rê Roma de new sey (900) odeyan ra boni kar dayodao kerdene. Yew zi imperatoranê Roma miyan de teyna ey erdişa xo nêbırna, coke ra namdaro. Tarixêran ra gore Hadiranus humanisto, xızmetkarê İmperatoriya Roma biyo. Sistemê koleyiye kerdo kemi, êşkence kerdo yesax u darıto we. O sebeb ra tarixêran ra gore o imperatoro baqılo.

Hadrian seykerdış zi siyêne, coke ra ey seyd zaf kerdêne. Serra 123yıne de [[Bitinya]] de (ewro [[Tırkiya]] de zımeyêzımey de maneno) seydkerdışê Hadrian u Antinous de ameyi raşt. Hadrian o ardo [[İtalya]]. Antinous serra 128ıne de zi delalê, (yewınê, favourite) Hadriani biyo. Antinous her geyrayışê Hadrini de be ey ra piya şiyo. İnan piya şêr seyd kerdo. Wına nusiyeno ke Hadrian u Antinous semedê merasimê ameyi [[Mısır]]. Uca de Royê Nili sero geyrayêne ke Antinous kewto awe u xeneqiyo, merdo. O taw ra tepiya Hadrian zaf biyo xırabın, her ca de heykelê Antinousi vıraştê, Mısır de dinê (itıqadê) Antinousi vıraşto. Cayê merdışê Antinousi de zi sûka Antinoopolisi vıraşta. <ref><http://www.radikal.com.tr/kultur/kulturlu-ve-sik-bir-imparator-898889/</ref>