Gunnar Ekelöf

Gunnar Ekelöf (1907-1968) yew nuskar u şairê Swêdij biyo. Şairê gırd Bengt Gunnar Ekelöf roc 15.09.1907 dı suka Swêd, Stockholm dı ameyo dınya.

Gunnar Ekelöf
Melumato şexsi
Dewlete	İswec
Cınsiyet	Camêrd
Cayê biyayışi	Stokholm
Biyayış	15 Keşkelun 1907
Merdış	16 Adar 1968
Cayê merdışi	Sigtuna
Wendış	Uppsala University
Gure	Çarnaoğ, şair û nuştekar
Zıwani	Swêdki û İngılızki

Zıwan u İşkence

No şairo gırd zaf ray şiyo Kürdistan u qandê (heqdê) kırdasa (Kurd) dı şıir nuşnawo. Kı o wexta na Gunnar Ekelöf welatê Êreban, Kürdistan u Türkye gêyrayo, çiyêno xırab ucandı diyo şiirandê xü dı nüşnawo. Zıwanê cüwayış esto, qandê çıçi jewbiyayenda zıwani çınyo? Xü ra perskerdo. Servatenê êy 40 seri ravêrdo u nuştoxi kırdasi newe newe na nêweşeya xü vinenê.

Qıym nêkerdena zıwanê ma yê edebi, zeydê wendox u zeydê nuştox xü nişan dano. Ez nêy zaf weş zana kı, ez nuşteyê mıno ê sıfteyını dı şıma écız bıkera. Lo no zi esto kı, zıwanê zazaki/dımlıki wextê xü yo qeçekey dı ro. Héta werzero ser saqandê xü ser, nuşteyê ma zi ser gopali dı ray şıro. Beno kı no çarneyenı şıir Gunnar Ekelöf zi weş nêbo. Labırê ez zi zey qeçeka gamê xü erzena.

Wuniyo Gunnar, zıwanê to weşıbo ”o zıwano weş, kı ameyo işkence kerden u ameyo şıkyayenı” Welatanê ma dı tenya insani ninê işkence kerdenı. Zıwan zi işkence beno u o zıwano dewlemend, kıhan ameyo şıkyayen u ameyo işkence kerdenı, ameyo şıkyayenı. insanê ma yê Ewropa dı miyan dı zazayê ma dı çend nuştox vıcyayo. Ma veradê nuştoxi, zafê Zazayê ma nêşenê bıwanê, nêşenê bı zıwandê maya bınuşnê.

Héme çorşmeyê welati dı, zıwanê Zazayan, serehewadayenda xü cüwêno u no serehewadayışê zıwan, biyo serehewadayışê miletê ma zi.

Zıwan, wazenê bışıknê, wazenê vıni bıkerê. Labırê, zıwanê ma no çend seriyo, no zıwan niyameyo kıştenı. La çı wext ma bıwazê jew mektubı qandê aile, embaz u merdımandê xü bınuşnê ma pê fém (fam) nêkenê, no zi mısnenokı dıjmınê ma sero ma dı çendı barbarey kerdo.

Qandê çıçi mı nıka nêy çiy nuşna? Héme qandê noyo kı, ez wazena bı nêya şımarê bımısna Gunnar Ekelöf bıda. Bewnê se vano Şairo gırdê Swêdi. Kı no şair dı komita dı Nobel u komita dı Akademiya Swêdı ca gıroto u serdemey kerdo. Nıka ma bewnê se vano Gunnar Ekelöf: ”Zıwan ameyo işkence kerdenı u biyo pine u zey pine zelıqyayo ganê ma dı u merdım çı bıkero nêşıno bışwo bı awa, wuni biyo kı, zey guniya u biyo zey jériya, biyo zeydê nêweşeya weba, o zi bê dermano”.

Dıjmenê ma, beg u mırandê max ü rê ze kütık kar ardo, merdım u insani kerdê ezil u kepaze. Ma nêşenê merdımê xü rê mektubê zi bınuşnê hına nêyra nêweştır u éybê gırd esto? Qandê ju kêynekê, qandê ju kergı ma şenê insani bıkşê. Welatê ma yo şirin dıjmen destê xü dı kerdo parseci u insanê ma, camêrdey tenya keno, insanandê xü. Nêy ra tenya dıjmenê ma qezenç kenê. Nêy bızanê kı çendı ma xü parçe bıkerê, nêyra tenya dıjmınê ma qezenç kenê. Qezencê ma tenya noyo, ma zıwanê xü vira kenê, qeçekê ma zıwanê xü dı qısey nêkenê u qezencê ma yê gırd tenya guniya bırayano. O zi ze Gunnar Ekelöf vano; "O zi pineyo". Pine yê nêweşeyo. Bıfıkrê ser neydê...Çı wext merdım nêşeno bı zıwanê xü ya bınuşno, ka namusê o insani? Zordari, kêynekê ma, maya ma welat remnayo, namus kerdê bın lıngan zenginêya welat kerdê parçe parçe...u ma fına dıjmınêya bırayan kenê... Ganê ma dı no pine u nêweşeya weba niyo, la o çax no çıçi yo mırê vacê...?

Kıtabê Ekelöf

• 1932 dı Sent på jorden (Dıma ser érd dı)
• 1934 dı Dedikation (Qandê jewı)
• 1936 dı Sorgen och stjärnan (Êşı u estare)
• 1938 dı Köp den blindes sång (Bıgi dêrê a bêçımı)
• 1941 dı Färjesång (Dêrê kelekı)
• 1945 dı Non Serviam
• 1951 dı Om hösten (Derheqı payızı)
• 1955 dı Strountes
• 1959 dı Opus incertum
• 1960 dı En Mölna-elegi (Mêlnayêno şıir yê hêşı)
• 1962 dı Sent på jorden med Appendix (Dıma ser erdı bı Apantis)
• 1962 dı En natt vid horisonten (Horisonti dı şanê) 1930-1932 ameyo nuştenı
• 1962 dı Dıván över fursten av Emgıón
• 1966 dı Sagan om Fatumeh (Istanıkı derheq dê Fatumeh)
• 1967 dı Vägvisare till underjorden (Rayverı bın érdi)

Dıma Ekelöf, nêy kıtabê cı neşır biyê

• 1969 dı Partitür (Kıtabê notayê müzikı)
• 1969 dı Lägga patience
• 1971 dı En självbiogarfı (Biyografi
• 1973 dı En röst (Vengê)
• 1941 dı Färjesång (Dêrê kelekı)
• 1981 dı Grotesker (Nêweş)
• 1981 dı Tolknängar : Hundra år modern Fransk dikt (Se ser şiirê Fransızan).
• 1981 dı Valfråndskaper (Embazeya amorde)
• 1957 Blandade kort (Kaxıdê pêmiyan)

Şıirê cı

Diwanê qandê begê Emgión -1- Noşê no bı çımanê no fül veredana ez bı payızı Êe, noşê no fül bı a kı kes nêvineno qandê coyo kı mı gırot kı bıvina Süretı merdey u saxi qıym nêkerdena hinsaney u a tenya mühim o ema eger o yasax o qandê mı kı qısey kerdenı Ez vındena miyanê baxçeyê Epikoüros wüca dı vılıki dano darı defne U ay homayên gırdi düriyê bêdım -2- Qeftanı mı adır vereda a kı mı verniyê qapi dı gırot; a kı destine mı germ nêke O kı wuca dı ver qini dı bêveng ronışt bı tenya Vezir destanê cı ser méde yê cı pêser bi nişanê kole biyayenı bi fekê xü deyn da qıseyê kı mı fam nêkerd dıma mı fam kerd Nıka ez kêye dı ra labırê nıka nêşena bıvina koyanê xü pêhesêna xeberê inan ay Tatari kı xeberê ina resna mı: -Bıdê mı rê welê Kürdistanı welê Bexdad dı Bıdê mı rê guniya Ermenistanı bı érda jew bıkê gola Wanı Bıdê mı welê Pelopónessos...

...Lı no awa dı bêveng şewqê mı zane biyayeya mı qandê xü rüçıkê mı dı qermıçi zaf bi bi zey qırıka el´elo çımê mıno siyah dı meraqê gırd bêderman biyo mêrxasey o respekt bê éfo u veng, biyo bê hermoni pize ameyo kardi kerdenı u dıma heme çi, amo zelıqnayenı celat, merdım rüçıkê cıra sınasneno u lıngi, ina şıknay zıwan biyo qandê mahsi u şerab u zey yê wazeno bımro. Nıka qısmey rakewto qısmey zi -bêmaneyo hézkerdenı qandê mı hézkerdenı pêwisto u zey, destê cı wazeno bımro destanê mı dı. Wüni ez xü vinena ser awı dı o pisey peydê mı dı mend jew qıralê Kürda qandê êy kütık vanê, vano Romi, zeydê Selçüqi O zıwano weş kı ameyo işkence kerdenı u ameyo şıkyayenı kamci zıwan dı, ez xü daya bawer kerdenı labırê, nêkı bê vengeya mı bi u o leke işlıkdê mı ser dı merdım nêşeno bı awa bışwo, nêşıno zeydê güniya, jeriya o pine dıjmını zey nêweşeya weba u nêweşêya weba siyahtır.

Çıme

• Kıtabê Faruk İremeti, Antolojiyê Şairê Swêdi-1 (antoloji, bı Zazaki) Stockholm 1995, İremet Yayınları, ISBN 91-972069-0-X