Zazaki / Kırdki Elifbi ( Zazaca Alfabe ) --- Feki PİRO 'n – Dicle ( Piran ) Ağzı - Selahattin AKÇAY
bıvurne1 A – a - Adır(ateş), arcic(Kurşun), aroş (tavşan), asmi(Gök), aşm (Ay), ati(abla), aw(su)
2 Â – â - Âard(yer), ÂEDAR(MART), âem (hala), âemza(hala oğlu), âesir(un helvası)
3 B – b - Bawkal(dede), bawo(baba), berıħ (balkon), bıra(erkek kardeş), bırew(kaş), bız(keçi)
4 C – c - Ceni (kadın), cıt(çift sürme), CITİRON (EKİM), cuweyn(harman), CUWEYNON (TEMMUZ)
5 Ç – ç - Çarres(on dört), çaşba (pencere), çeher(dört), çewres(kırk), ÇILE (OCAK), çım(göz)
6 D – d - Dapir(nene), dat(amca), day(anne), des(on), desmac (abdest), dışeme(Pazartesi)
7 E – e - Erey(geç), eriş (sakal), esnaw(yüzme), estarıtış(silmek), eynı(çeşme), ez(ben)
8 Ê – ê - Bê(-sız), hêş(akıl düşünce), nêweş(hasta iyi olmayan)
9 F – f - Fek (ağız), fekbulay(esneme), felqe(parça), fıraq(bulaşık), fıringi(domates), fıtar(iftar)
10 G – g - Garm(sıcak), germaw(zahire), GERMAWON (AĞUSTOS), goni (canlı), GULON (MAYIS)
11 Ğ – ğ - Ğar(bilye), ğela(kıtlık), ğele(buğday), ğelet(yanlış), ğızbonık(dere otu)
12 H – h - Heyşt(sekiz), hewt(yedi), hewte(hafta), hılayış(solumak), hıng(arı), hirı(üç), HOMAY(İLLAH)
13 Ħ – ħ - Ħac(hac), ħacħacık (kırlangıç), ħelaw (pekmez), ħezn (yas), ħılayış (erimek), ħıng (an)
14 I – ı - Imbaz (arkadaş), ın (bu eril), ına (bu dişil), ıngişt(parmak), ıstare(yıldız), ıstonik(hikaye)
15 İ – i - İmış (meyve), İMIŞON (HAZİRAN), isot(isot), izar(geniş bez), izım(odun)
16 J – j - Jeâr(zehir), jo(salgın bulaşıcı hastalık)
17 K – k - Kal (çiğ, yaşlı, öcü), karg(tavuk), keko(abi), kıri (pazar), ko(dağ), koho(mavi)
18 L – l - Lac(erkek evlat), lacek(erkek çocuk), lazıt(mısır), leng(topal), li(tilki), liçık(civciv)
19 M – m - Ma(biz), mare(nikah), marg (ölüm), may(ana), mirde (koca), mirdım (insan)
20 N – n - New(dokuz), newe(yeni), nımac(namaz), nıme (isim), nıng (ayak), nim(yarım), nimla (çeyrek)
21 O – o - Omarıtış (saymak), omeyış (gelmek), omi(maya), Omno (Yaz), onac(soy ağacı)
22 P – p - Payız (Sonbahar), peşme(perşembe), pi(baba), Pir (yaşlı, şeyh, alim), ponc(beş), PUŞPELON(KASIM)
23 Q – q - Qal(kelime, söz), qesba(ciğer), qoç(boynuz), qom(boy, heykel), qonz (hindi)
24 R – r - Rayşt (sağ), rez(bağ), REZON(EYLÜL), roc (gün), roce (oruç), roşn (aydınlık), roşo (bayram)
25 S – s - Sard(soğuk), se(yüz), serr(yıl), sıft (cumartesi), sımer(saman), sıpi(beyaz), sınayış (sevmek, çok sevmek, tapmak)
26 Ş – ş - Şar (halk, başkası), şarısto (memleket), şêr(aslan), şeş(altı), Şıma (siz), şilık(yaşam)
27 T – t - Tarr(sebze), teâm (tat), tı(sen), tırb(mezar), tinc (güneş), tir(ok), to(sen), torg(dolu)
28 U – u - gul(gül), kutık(köpek), luli(kaval), lul kardış(aşılamak)
29 V – v - Va(rüzgar), varo(yağış), VARON (NİSAN), vaş(ot), vewr(kar), veyv(gelin), veyve(düğün)
30 W – w - Wardış (yemek), wayşta (sevgili), way(bacı), wayır(sahip), Wesarr (İlkbahar), weş(iyi)
31 X – x - Xal(dayı), xalcıni(dayı karısı), Xalıq (yaratıcı), xela (hediye), xo (han, ahır), xu (kendi)
32 Y – y - Ya (o dişil), yayk(teyze), Yene(Cuma), yere(ikindi), yi (onlar), yo (o eril)
33 Z – z - Zard(sarı), zem (giybet), zerr(kalb), zerrn(altın), Zımısto (Kış), zo (dil), zur(yalan)
Zazaki Zemoni -- Zazaca Zamanlar
Cay ez ha şini ? -- Gidiyor muydum ?
Cay ez ha şiyo ? -- Gittim mi ?
Cay ez ha şono ? -- Gidiyor muyum ?
Cay ez nê şini ? -- Gitmeyecek miydim ?
Cay ez nê şiro ? -- Gitmeyeyim mi ?
Cay ez nê şiyo -- Gitmedim mi ?
Cay ez nê şono ? -- Gitmeyecek miyim ?
Cay ez şibo ? ( şibo ez ) -- Gitmiş miyim
Cay ez şiyayewo ? -- Gidici miyim ?
Cay ez şiyayıştıbo ? -- Gitmekte miydim ?
Cay ez şiyayışto ? -- Gitmekte miyim ?
Cay ez şono ( şono ez )? -- Gidecek miyim ?
Cay goni ez bı şini ? -- Gitmelimiydim ?
Cay goni ez nê şini ? -- Gitmemeli miydim ?
Cay goni ez nê şiro ? -- Gitmemeli miyim ?
Cay goni ez şiro ? -- Gitmeli miyim ?
Cay qay ez nê şono -- Gitmeyecekmiş miyim?
Cay qay ez şini ? -- Gidermiş miyim ?
Cay qay ez şono ? -- Gidecekmiş miyim ?
Ek ez bı şini, ez bı şini -- Gitseydim
Ek ez bı şini. -- Gitseymişim
Ek ez nê şibo -- Gitmemişsem
Ek ez nê şini -- Gitmeyecektimse
Ek ez nê şiro -- Gitmezsem
Ek ez nê şiyo -- Gitmedimse
Ek ez şibo -- Gitmişsem
Ek ez şini -- Giderdimse
Ek ez şiro -- Gidersem
Ek ez şiyaye nibo /nêbo -- Gidici olmazsam
Ek ez şiyaye niyo /nêyo -- Gidici değilsem
Ek ez şiyayewo -- Gidicisem
Ek ez şiyayeybo -- Gidicimişsem
Ek ez şiyayıştıbo -- Gitmekteymişsem
Ek ez şiyo -- Gittiysem
Ez ha şibo -- Gitmişim
Ez ha şini -- Gidiyordum
Ez ha şono -- Gidiyorum
Ez nê şibo -- Gitmemişim
Ez nê şiro -- Gitmezsem
Ez nê şiyayewo -- Gitmemekteyim
Ez nê şiyo -- Gitmedim
Ez nê şono -- Gitmeyeceğim
Ez şibo , Qay ez şiyo -- Gitmişim, gitmiştim
Ez şini -- Giderdim
Ez şiro -- Gideyim , gidersem
Ez şiyaye niyo -- Gidici değilim
Ez şiyayewo -- Gidiciyim
Ez şiyayışt niyo -- Gitmekte değilim
Ez şiyayıştıbo -- Gitmekteydim
Ez şiyayışto -- Gitmekteyim
Ez şiyayışto -- Gitmekteyim
Ez şiyo / Ez ha şiyo -- Gittim (odur gittim)
Ez şono -- Gideceğim
Goni ez bı şini -- Gitmeliydim
Goni ez nê şini -- Gitmemeliydim
Goni ez nê şiro -- Gitmemeliyim
Goni ez şiro -- Gitmeliyim
Me şo -- Gitme
Qay ez ha şono -- Gidiyormuşum
Qay ez nê şibo ?? -- Gitmemişmişim
Qay ez nê şini -- Gitmezmişim
Qay ez nê şiyo -- Gitmemişim
Qay ez nê şono -- Gitmeyecekmişim
Qay ez şibo. -- Gitmişmişim
Qay ez şini -- Gidermişim
Qay ez şiyayebo -- Gidicimiştim
Qay ez şiyayewo -- Gidicimişim
Qay ez şiyayıştıbo -- Gitmekteymişim
Qay ez şiyayışto -- Gitmektemişim
Qay ez şono -- Gidecekmişim
Qay goni ez bı şini -- Gitmeliymişim
Qay goni ez nê şini -- Gitmemelimişim
Şiyo ez ?(Cay ez şiyo ?) -- Gittim mi ?
Tı şo -- Git
ZAMİRLER
Ez , mı - (Ben)
Tı, to - (Sen)
Yo , ay, ayo - (O eril)
Ya, aya - (O dişil)
Ma - (Biz)
Şıma - (Siz)
Yi, Yın - (Onlar)
Ez ha şono - (Gidiyorum)
Tı ha şoni - (Gidiyorsun)
Yo ha şono - (Gidiyor)
Ya ha şona - (Gidiyor)
Ma ha şoni - (Gidiyoruz)
Şıma ha şoni - ( Gidiyorsunuz)
Yi ha şoni - (Gidiyorlar)
Ez şono - (Gideceğim)
Tı şoni - (Gideceksin)
Yo şono - (Gidecek)
Ya şona - (Gidecek)
Ma şoni - (Gideceğiz)
Şıma şoni - (Gideceksiniz)
Yi şoni - (Gidecekler)
Ez şiyo - (Gittim)
Tı şiyi - (Gittin)
Yo şiyo, şı - (Gitti)
Ya şiya, şi - (Gitti)
Ma şiyi - (Gittik)
Şıma şiyi - (Gittiniz)
Yi şiyi - (Gittiler)
Ez şibo - (Gitmişim)
Tı şibi - (Gitmişsin)
Yo şıbı - (Gitmiş)
Ya şibi - (Gitmiş)
Ma şibi - (Gitmişiz)
Şıma şibi - (Gitmişsiniz)
Yi şibi - (Gitmişler)
Kırdki / Zazaki Nımey Demeyo - Zazaca Mevsim İsimleri
bıvurne| Deme | Mevsim |
|---|---|
Cay ez şiyo - (Gittim mi)
Cay tı şiyi - (Gittin mi)
Cay yo şiyo - (Gitti mi)
Cay ya şiya - (Gitti mi)
Cay ma şiyi - (Gittik mi)
Cay şıma şiyi - (Gittiniz mi)
Cay yi şiyi - (Gittiler mi)
Ez nê şiyo - (Gitmedim)
Tı nê şiyi - (Gitmedin)
Yo nê şıyo - (Gitmedi)
Ya nê şiya - (Gitmedi)
Ma nê şiyi - (Gitmedik)
Şıma nê şiyi - (Gitmediniz)
Yi nê şiyi - (Gitmediler)
Goni ez şiro - (Gitmeliyim)
Goni tı şiri - (Gitmelisin)
Goni yo şiro - (Gitmeli)
Goni ya şira - (Gitmeli)
Goni ma şiri - (Gitmeliyiz)
Goni şıma şiri - (Gitmelisiniz)
Goni yi şiri - (Gitmeli)
Ek ez şiro - (Gidersem)
Ek tı şiri - (Gidersen)
Ek yo şiro - (Giderse)
Ek ya şira - (Giderse)
Ek ma şiri - (Gidersek)
Ek şıma şiri - (Gidersek)
Ek yi şiri - (Giderlerse)
Ek ez şibo - (Gitmişsem)
Ek tı şibi - (Gitmişsen)
Ek yo şıbı - (Gitmişse)
Ek ya şibi - (Gitmişse)
Ek ma şibi - (Gitmişsek)
Ek şıma şibi - (Gitmişseniz)
Ek yi şibi - (Gitmişlerse)
Qay ez şini - (Gidermişim)
Qay tı şini - (Gidermişsin)
Qay yo şini - (Gidermiş)
Qay ya şini - (Gidermiş)
Qay ma şini - (Gidermişiz)
Qay şıma şini - (Gidermişsiniz)
Qay yi şini - (Giderlermiş)
Qay ez şibo - (Gitmişmişim)
Qay tı şibi - (Gitmişmişsin)
Qay yo şıbı - (Gitmişmiş)
Qay ya şibi - (Gitmişmiş)
Qay ma şibi - (Gitmişmişiz)
Qay şıma şibi - (Gitmişmişsiniz)
Qay yi şibi - (Gitmişmişler)
Goni ez bı şini - (Gitmeliydim)
Goni tı bı şini - (Gitmeliydin)
Goni yo bı şini - (Gitmeliydi)
Goni ya bı şini - (Gitmeliydi)
Goni ma bı şini - (Gitmeliydik)
Goni şıma bı şini - (Gitmeliydiniz)
Goni yi bı şini - (Gitmeliydiler)
Qay goni ez nê şini - (Gitmemeliymişim)
Qay goni tı nê şini - (Gitmemeliymişsin)
Qay goni yo nê şini - (Gitmemeliymiş)
Qay goni ya nê şini - (Gitmemeliymiş)
Qay goni ma nê şini - (Gitmemeliymişiz)
Qay goni şıma nê şini - (Gitmemeliymişsiniz)
Qay goni yi nê şini - (Gitmemeliymişler)
Kırdki / Zazaki Nımey Aşmo - Zazaca Ay İsimleri
bıvurne| Kırdki / Zazaki Nımey Aşmo | Ay İsimleri |
|---|---|
| Çıle | Ocak |
| Şebat | Şubat |
| Âedar | Mart |
| Varon | Nisan |
| Gulon | Mayıs |
| İmışon | Haziran |
| Cuweynon | Temmuz |
| Germawon | Ağustos |
| Rezon | Eylül |
| Cıtiron | Ekim |
| Puşpelon | Kasım |
| Aşmey Zımıstondi Varni | Aralık |
Ina karg Bu tavuk - Karga sıpi Beyaz tavuk
Ina beyşla Bu kavun - Beyşlaya şirin Tatlı kavun
Ina ħacħacık Bu kırlangıç - Ħacħacıka siya Siyah kırlangıç
Ina âesir Bu helva - Âesira weş Güzel hoş helva
Ina hındi Bu karpuz - Hındiya sur Kırmızı karpuz
Ina ħelaw Bu pekmez - Ħelawa ħad Çok tatlı pekmez
Ina aw / awk Bu su - Awka honık Serin su
Ina xırb Bu harabe - Xırba rewin Eski harabe
Ina qesba Bu ciğer - Qesbaya ħeremaya Bozulmuş ciğer
Ina cacım Bu kilim - Cacıma heray Geniş kilim
Ina herr Bu toprak - Herra ponk Temiz toprak
In ğele Bu buğday - Ğelewo zard Sarı buğday
In ıstor Bu at - Istoro rewo Rehvan at
In roc Bu gün * Roco teng Dar gün
In keye Bu aile - Keyewo pil Büyük aile
In xoz Bu domuz - Xozo ħerom Haram domuz
In âelâeloş Bu erkek hindi - Âelâloşo hirsbaye Kızgın erkek hindi
In / Ino bo Bu ev - Bono xışn Büyük ev
Ini deli Bu dişi köpekler - Deliy bê wayır Sahipsiz dişi köpekler
Ini âeyeli Bu çocuklar - Âeyeliy rınd Güzel çocuklar
Ini vıli Bu çiçekler - Vıliy rınd Güzel çiçekler
Ina âesir wuşka . La zav şirina. - Bu helva kurudur. Fakat çok tatlıdır.
Ina aw lêla. Awa honık - Bu su bulanıktır. Soğuk su.
Ina berıħ ha rıcina. - Bu balkon odur yıkılıyor.
Ina bey qırıkey kê xetemnena. - Bu ayva boğazımızı tıkıyor.
Ina cacım ın çıme dekena. - Bu kilim bu odayı doldurur.
Ina çaşba zav heraya. - Bu pencere çok geniştir.
Ina dendikey vom cala. - Bu badem çekirdeği acıdır.
Ina fırıngi nê derresaya. - Bu domates olgunlaşmamış.
Ina ğela zav go gina. - Bu kıtlık çok can alır.
Ina ħıng tı yeni. - Bu anda geleceksin.
Ina hıng ıngımi vırazena. - Bu arı bal yapar.
Ina derguş hin keyen biya. - Bu beşik artık eski olmuş.
Ina xela ey toya. - Bu hediye senindir.
In ayre arış weş teâneno. - Bu değirmen tahılı iyi öğütüyor.
Ino ber cara vecawo. - Bu kapı yerinden sökülmüş.
In cuweyn weş nê kuwawo. - Bu harman iyi dövülmemiş.
In dês rıcawo. - Bu duvar yıkılmış.
In dındo ımşo zav deceno. - Bu diş bu akşam çok ağrıyor.
Ino garm mêrdım ħılneno. - Bu sıcaklık insanı eritiyor.
Ino gıjık rışeno. - Bu saç dökülür.
Ino gıl peyni şıkino. - Bu dal sonunda kırılacak.
Ino higa hera ew dargo. - Bu tarla geniş ve uzundur.
Ino la barı ew kırro. - Bu ip ince ve kısadır.
Ino lazıt wışk biyo. - Bu mısır kuru olmuş.
Kırdki / Zazaki Nımey Roco - Zazaca Gün İsimleri
bıvurne| Zazaki Nımey Roco | Gün İsimleri |
|---|---|