Varyasyono cênetik
Varyasyono cênetik oyo ke ferqo ke yew populasyon miyan de ya zi zêde populasyonan miyan de veciyeno u allelê cenan de aseno. Karakterê fenotipê yew organizmaya gani, cênotipo ke serê cı dero u tesırê teberi ra yeno akerdışê xo wına beno a. Leteyê vuriyayışê fenotipiyê ke yew populasyon de veciyenê, vuriyayışê ke genotipan miyan derê, uca ra yenê.[1] Sentezo evolusyonalo modern, enê vuriyayışê varyasyoniyê ke piya averşiyayışê zemani benê, inan zey evolusyoni qebul keno. Frekansê yew cenê alelli, be zemani ra tip u formê xo enê ceni ra deha vêşi ya zi deha tayn u kemi benê. Yew tipê alelliyo newe, averşiyayişê zemani de keyê ke yeno noxtaya cıya sebıtmende, o ya allelo ke zemanê xo ra deha veri de ameyo cayê xo, ey gêno ya zi heme populasyoni esterneno, çınebiyayışê yew populasyoni rê raye keno a.
Seleksiyono natural yew populasyon de eke amarê varyasyonanê cênetikan besê se, ani evolusyon vırazeno u cı rê vaciyeno. Verê vênayışê Cênetikê Mendeli ra, hipotezê ke namê cı 'Hipotezê pêrokerdış'iyo, o yew hipotezo hera vêniyayo. Hipotezê pêrokerdışi vano ke leyr u qıcê ke benê, karakterê ma u piyê xo zi piya anê. Mısalên eke yew cêniye pê manena u pıtê xo beno, eke marda xo kılma ya zi marda xo derga u piyê xo dergo ya zi piyê xo kılmo; çı wext pıt beno pil, dergiya xo bena normal; zaf derg nêbeno zaf kılm zi nêbeno, qameyo xo normal vêniyeno. Labelê eke hipotezê pêroyi raşto, gani ser de varyasyono cênetiki nêbeno u gani zaf leze çıne beno, mıreno u miyan ra dariyeno we. A ri ra areze beno ke hipotezê pêroyi raşt nêbiyo, vıreniya xo est biya. Heto bin ra Hardy-Weinberg Kuralı zi yew populasyon de seveknayışê varyasyonan sero fıkırê xo vato. Goreyê ey ra terefê quweta ke frekansê cênan (varyasyonê ke cên derê) dera, goreyê virê xo ra pêro bena, cênê ke vıraziyayışê leteyi hak u sperman ra vecenê u hucreyê hakiyê ke seks de veciyenê, kombinasyonê heme ninan sebıt yenê kerdene.[2]
Varyasyon be ena mena ra dıme, reyna yewbiyayışê ceniyê ke Materlayo cênetiki de ca gênê, mutasyon, reproduksiyono seksual u populasyonan miyan de goçi (Transferê cênan) ra vırazenê. Be mutasyon u transferê cêni ra populasyon de ganiyanê neweyi vıraziyenê la qısımê cênomê yew ganiyê gırdi be tewrê ke cı ra nezdiyê, be inan ra gıre danê, inan ra nezdiyê u xetta be inan ra hemo vêniynê (eyniyê).[3] Hema ke eno zi esto ke eke genotip de vuriyayışo qıtek esto se, no şeno fenotip de vuriyayışo gırd bıkero u vuriyayışê dramatiki rê raye kero a. Ornagên genomê şempaze u merduman miyan de qısımê ferqanê gırdan ra, ferqê nukleoditiyê ke nısbetê % 5,07 derê u delesyon u insersiyoni ra veciyenê, hema ke ferqê nukleoditi teyna nısbetê % 1.52 derê u şempaze u merdum miyan de pêro % 6,58 ferq veciyenê. Xetta eke teqrarê DNA ra DNAya ke nısbetê xo kemiyo veceno, miyandê inan de ferq 2,37 ra kemiyeno.[4]
Linkê teberi
bıvurneBibliyografiye
bıvurne- McGinley, Mark (Lead Author); J. Emmett Duffy (Topic Editor). 2008. "Genetic variation." In: Encyclopedia of Earth. Eds. Cutler J. Cleveland (Washington, D.C.: Environmental Information Coalition, National Council for Science and the Environment). [First published in the Encyclopedia of Earth February 6, 2007; Last revised January 4, 2008; Retrieved July 8, 2009]. <http://www.eoearth.org/article/Genetic_variation>
- "Genetic Variation" in Griffiths, A.J.F. Modern Genetic Analysis, Vol 2., p. 7
- "How is Genetic Variation Maintained in Populations" in Sadava, D. et al. Life: The Science of Biology, p. 456
- H. Robert Horton et al.: Biochemie. Pearson Studium, 2008, ISBN 978-3-8273-7312-0, S. 849.
- Beyer u.a.: Natura. Biologie für Gymnasien, Oberstufe, 1. Aufl. Stuttgart, Düsseldorf, Leipzig 2008, ISBN 3-12-045300-5
Referansi
bıvurne- ↑ Wu R, Lin M (2006). "Functional mapping – how to map and study the genetic architecture of dynamic complex traits".Nat. Rev. Genet. 7 (3): 229–37.
- ↑ name="ref644">Ewens W.J. (2004). Mathematical Population Genetics (2nd Edition). Springer-Verlag, New York. ISBN 0-387-20191-2.
- ↑ Butlin RK, Tregenza T (1998). "Levels of genetic polymorphism: marker loci versus quantitative traits". Philos. Trans. R. Soc. Lond., B, Biol. Sci. 353 (1366): 187–98.
- ↑ Wetterbom A, Sevov M, Cavelier L, Bergström TF (2006). "Comparative genomic analysis of human and chimpanzee indicates a key role for indels in primate evolution" .J. Mol. Evol. 63 (5): 682–90.