Zazakipediya:Roşanê Eşuri

ŞÌN U ROCEY DIWÊS ÌMAMAN U VIRAŞTENA EŞURÌ

Bahdê roşandê Qürbani vist roj tepeya rocey dıwês Ìmaman dest pey keno (Menga kı tey roce yeno tepıştenı a mengı (aşmi) rê vanê menga Meharemi). Nê dıwês Ìmamê kı kerbeladı bı Hüseyniya piya ameyê qetılkerdenı, Qandê inan Elewi dıwês roci roce tepşenê. Qandê her imami rocê. Vist rojı roşandê Qürbani sera ravêrdı tepya rocey dıwês imaman dest pey keno. Semedê nê roci qandê ilan kerdenda şindê dıwês imamana. Şarê Elewiyan vist roc bahdê roşandê Qürbani, dıwês roci şin ilan keno u dıwês roci şin tepşeno. Şıma zanê Lacê Eli Hüseyin, Dıwês imami u bı tayfada ciya Kerbeladı veyşan teyşan verdeyênê u ê germdê amnani bındı, çoldê Kerbeladı yenê kıştenı. Qandê coy, qandê na mesela Elewi dıwês roci roce tepşenê. Dıwês roci roce tepışt tepeya, roca hirêsi Qürbani cıkenê u goştê cı kenê vılla, şami vırazenê u danê werdenı. Rocda dıwêsi ra tepya şin werzeno u dest bı xeyr xeyrati beno. Rocda hirêsi ra xeyr u xeyrat u vıraştena ”Eşuri” dest pey kena. Na vıraştena Eşuri u no xeyr u xeyrat hıma hıma hefteyê rameno. Dı ê hefti miyan dı roca çarşemê şar yeno pêser, pêya Eşure u werd weno. Şarê kışta ma, (Kesê kı Elewi niyê) dewıji roca kı eşure yeno vıraştenı u werdenı, a rocı camêrd u xortê ma pırêno xaşêlıno sıpeyo kı pemera vıraziyayo ey danê xora, kılawê wertey cı sur nanê xo sere u xeza siya çorşmedê a kılawıra berdena, qor qori sero gırêdanê. Cıni ma zi pancey suri, yan zi panceyê kı divılê suri tey estê inan kenê xo pay, çitê sur yan zi siyay ancenê xo sere u bı no hesaba xo duzanı danê. Yanê dıwês roci şin tepışt tepeya, roca hirêsi dest bı şênayey kenê. Her keye gorey qüwetê xo xeyrat keno u qandê şehidandê kerbela qürbani cıkeno. Tabi her keye nêşeno qürban cıkero. Labırê sera heştayê cı eşure vırazenê u kenê vılla.

Dı ma miyan dı, şardê ma yê Zaza-Dımıliyandê Sêwregı, Çermugı u Alduşi miyan dı ”Eşure” bı no hesaba vırazêno u yeno vılla kerdenı.

Vanê Eşure en kemi hewt teaman ra, hewt nimetan ra vıraziyo u hewf kesan ra vılla bo. Yanê vanê en kemi hewt nimeti vıraştena Eşuri dı bıbê u hewt kes cı ra tam kero, buro. Eşure dı babetan dı yeno vıraştenı.

a) Teamê kı, nimetê kı kenê vıra’tena eşuri dı kar biyarê inan veri jew bı jew awda honıkı dı şıwenê, bahdo ca bı ca xaşeynenê, çiyo kı purê cı esto, purê ê çi sera benê u bahdo hemını soqiyan yan zi zewbi cayan dı küwenê, bahdo hemını kenê têmiyan u gıreynenê, bahdo şeker, rıb, werdi pastêxi, yan zi kesman, hıngımên u herwına çiyo şirane kenê miyn, gıreyê dı gırey danê pıro, gıreynenê u ronanê. Tay ay germ germ wenê, tay zi kenê honık u wenê.

b) Teamê kı do dekerê vıraştenda Eşuri miyan, inan veri weş weçinenê u kenê hadre. Kamci teamê kı berey peyşenê inan veri kenê lêni miyan u gıreynenê, ê hebê bi nermi u amey tawdê xo tepeya, jew bı jew ê kı berey peyşenê inan sıreyêna kenê miyan u gıreynenê u anê tawdê peyşayenı. Bı no hesaba jew bı jew dekenê u peyşnenê. Heme teami têtewr peyşnay tepeya, en bahdo şeker, rıb, hıngımên, werdi kesman yan zi pastêxi u çiyo zey inan dekenê, gıreyê dı gırey danê gırênayenı u ronanê. Taydê cı germ germ dekenê u wenê, taydê cı zi kenê honık u wenê.

Mı cor dı zi va, Eşureyo kı vıra’to vanê hewt kesana bıdo werdenı kı xeyrê cı ravêro. Çiyo kı ez E’ure u vıra’tenda Eşuri ser zana noyo. Vanê nay zi biyara şıma viri. Şarê ma yê Zazayanê kışta Sêwregı, Çermugı u Alduşi Eşure vıraştê. Labırê Elewi nêbi. O kültür cırê koti ra ameyo ez nêzana.

Thamê Eşura

Çiyo kı, team yan zi nimetê kı vıraştena EŞURÌ dı kar anê, inan ra taydê cı nêyê:

Dendık yan zi kankılê Gozan
Dendıkê vaman
Dendıkê veteyê Maşelay (Vıllıka verroji)
Dendıkê veteyê küwan
Fındıxi
Fıstıqi
Say bındê erdi
Encilê (ıncilê) wışki
Tuy wışki
Xürmey
Rentuy wışki
Qaxê mıroyan
Qaxê sayan
Çirê mışmışan
Eskızi (Eskızê bêdendık)
Nıhey (nıhey xaşênayey u purkerdey)
Nebi (mısri xaşênaye u purkerde)
Fasuley xaşênayeyê purkerdey
Xeleyo dan (Gırênaye u purkerde)
Dendıkê henaranê şirıni
Werdi pastêxi
Werdi kesman
Rıb
Hıngımên
Şeker
U jewbi çi.

Çıme

• Koyo Berz