Suriya, dewletê da qıtay Asyaya. Cayê xo mıntıqa ra rocawanê (ğerbê) qıtay Asya dero. Zımey (şımalê) Suriya de Tırkiya; veroc (cenub) de Urdun; rocawan (ğerb) de Lubnan u İsrail; rocakewtene (rocvetış, şerq) de Iraq estê. Paytextê Suriya sûka Şamio. Suriya ezay Mıletê Yewbiyayey (UN), Yewiya Erebi u OPECia. Suriya de sistemê idarey cumhuriyeto.

Suriya
Desmal û Arma
Melumat
Ware Dewlete
Mıntıqa Rocakewtena Miyani
Embıryani Tırkiya, İsrail, Iraq, Urdun û Lubnan
İdare People's Assembly of Syria
Erd 185 180 km2
Nıfus 18 499 181
Hıkumet Sistemê serdareya nimeyın
Serdar Beşer Esad
Kodê telefoni +963
Leteyê saete UTC+02.00
Kodê interneti .sy
Zıwano resmi Erebki
Merş Humat ad-Diyar
Cayo tewr berz Mount Hermon
Cayo tewr nızm Sea of Galilee
Pere Syrian pound
Ravêrşiyayışê heqa merdıman 0,58
Xerita

Tarix bıvurne

Tarix u medeniyetê Suriya zaf dewletiyo. Medeniyetê khani Suriya u Iraq ra veciyê. Sumeran, Akkadan, Babilan u Asuriyan hem erdê Iraqi hem zi erdê Suriya de ronişte biyê. Wextê seserra 6ıne (şeşine) de Ereban erdê Suriya de hıkum kerdo. O wext sûka Şami biya paytextê Erebanê Emewiyan. Erdê Suriya zaf işğali diyê; hetê Moğolan, Tırkan u Fransızan ra. Seserra 15ıne de, Moğoli amey Suriya u her ca kerdo xırabe. Mabênê serranê 1517 u 1918ıne de İmperatoriya Usmanıcan erdê Suriya sero hukım kerdo.

Serra 1920ıne de Fransızan erdê Suriya işğal kerdo u Suriye biya yew koloniya/mıstemera Fransa.[1] Labelê Fransa serra 1940ıne de qontrolê xo kerdo vini. Serra 1946ıne de Suriya xo reyno ra, xoser ilan kerdo.[1] Feqet o wext ra nat darbeyanê leşkeri Suriya zaf kerda xırabe. Serra 1963ıne de Partiya Ba’athi Suriya de kontrol gırewto xo dest. Ewro mabênê Suriya u İsraili hewl niyo.

İklım u sûki bıvurne

 
Xerita Suriya

İklımê Suriya vuriyeno. Ğerbê Suriya tênıno (nemıno) u tım honıko. Şerqê xo zaf germın u huşko. Çoli tey estê, zaf huşkê. Royê Fırati zerreyê erdê Suriya ra vêreno ra. Royê Fırati Suriya de heyat dano erdê Suriya.

Bacarê gırdi:

  • 1. Şam, nıfus: 4,5 milyon
  • 2. Heleb, nıfus: 1,7 milyon
  • 3. Hıms, nıfus: 700,000
  • 4. Lazkiya, nıfus: 554,000
  • 5. Hema, nıfus: 410,000

Sûkê Suriya zaf peyser mendê. Cengan sûkê Suriya zaf kerdê xırabe. Labelê Şam de zaf bınayê ke hetê mımariye de mıkemmel vıraziyayê, estê. Şam merkezê iqtısad u siyasetê Suriyao.

Nıfus bıvurne

Nıfusê Suriya 19 milyono. Zaf mıxtelıf mılleti tede cıwiyenê zey şarê Ereban, Kurdan, Goranan, Tırkmenan, Asuriyan, Ermeniyan, Fılıstinıcan u ê bini. Zaf muhacirê Fılıstinıci Suriya de estê. Dinê Suriya İslamo, mezhebo resmi Şıi u Sunniyo. Suriya de Ehlê Heqi, yew zi tayê Xıristiyani (%10) estê. Zıwano resmi Erebkiyo, labelê xeylê merdumi Asurki, Kurdki, Goranki, Tırki qısey kenê. Nuskar u wendoğê xo zaf niyê.

Nameyê sûke Erd (km²) Nıfus Sıxletiye (nıfus/km²) Qezeyi Yew asayış Suriya de cayê cı Temaşeyê qezeyan
Dera
(مُحافظة درعا)
3.730 992.000 265,95 3      
Derzor
(مُحافظة دير الزور)
33.060 1.200.500 36,31 3    
Heleb
(مُحافظة حلب)
18.500 3.234.564 174,84 10      
Hema
(مُحافظة حماه)
8.883 2.125.856 240,20 5      
Hesiçe
(مُحافظة الحسكة)
23.334 1.272.702 55,33 4    
Hums
(مُحافظة حمص)
42.223 1.762.500 41,74 6      
İdlıb
(مُحافظة ادلب)
6.097 2.100.749 344,55 5      
Quneytira
(قنيطرة الخراب)
1.861 81.000 67,44 2      
Lezqiya
(مُحافظة اللاذقية)
2.297 1.278.486 556,58 4      
Reqa
(مُحافظة الرقة)
19.616 919.000 46,84 3      
Rif Şam
(مُحافظة ريف دمشق)
18.032 2.831.738 160,40 9      
Suweyda
(مُحافظة السويداء)
5.550 364.000 65,58 3      
Şam
(مُحافظة دمشق)
1.599 2.211.042 18273,07 Federal Mıntıqa,
suk çıno
     
Tertus
(مُحافظة طرطوس)
1.892 80.000 422,83 5      

Basısi Hemey

Dewlete Merkez Erd
(km²)
Nıfus
(2010)
Sıxletiya nıfusi
(nıfus/km²)
Amarê sûk u qezeyan Desmale Mıntıqa Asayışê sûkan
Suriya
(جمهورية سوريا العربية)
Şam 185.180 22.515.750 118,91 14 sûki, 60 qezey      

İqtısad bıvurne

İqtısadê Suriya zaf qewetın niyo. Standardê heyati zaf xırabıno. Semedê herban ra heyat biyo xırabe. Suriya zaf petrol u qaz roşena.

Eskeriye bıvurne

Referansi bıvurne

  1. 1.0 1.1 "Report of the Commission Entrusted by the Council with the Study of the Frontier between Syria and Iraq". 1932. http://www.wdl.org/en/item/400/. Retrieved 2013-07-08. 

Çımey bıvurne