Zazakipediya:Veyvey Bılxülan

Bahdê hewadayenda cıwênan u zerekerdenda teneyan, şarê ma dest bı gırênayenda veyvedê Bılxülan kenê. Bılxül kamci xeleyo en rındo, bıqüwetıno, nanın ey ra vırazêno. Teney kamcin erdi nanıno bıqüweto, ey qandê Bılxüri hewadanê u bılxürê xo ey ra vırazenê. Qandê gırênayenda Bılxülan verêcoy hefteyê hadreyey u hazıreya cı yena kerdenı. Qandê lênandê Bılxür gırênayenı adılganê gırdi u hebê xori yenê vıraştenı, qandê adır tey wekerdenı. Qandê wekerdenda ê adıri çar u koli yenê ardenı u rokerdenı. Qandê sero rakerdenda Bılxürdê gırênayi, meydanê do duzo hera dı cıli yenê rakerdenı. Qandê şıtenda xeledê Bılxüri teşti yenê hadrekerdenı.

Qandê rêjkerdenda awda cı perzunê têlınê sapıni, serad u pırojıni yenê temin kerdenı. Cıni u keyney, xeleyo kı qandê gırênayenı do hadrebo, ê xeli iniyan sero teşten miyan dı şüwenê, awa cı rıjnenê, rêjkenê, ê xeleyê şıti kenê çıwalan miyan, camêrd u xorti ê çıwalan erzenê xo miyane, xo doşi u kırêşenê, gênê u anê vıradanê ê lênandê baqırênanê Bılxür gırênayenı. Tay camêrd u xorti zi adırê bındê ê lênan wekenê u awa pakı verdanê ê xeli ser. Ê lênanê Bılxür gırênayenı nimera Xele kenê pırr, nimeyê bini zi awı vıradanê ser. Şıma zanê wexto kı xele gırêneyêno a awı anceno, tey maseno u ê nimeyê bini keno pırr. Eger nime ra veng nêmano, xeleyo kı gırêneyêno u maseno ê lênan ser ra rıjyêno erd. Qandê coy vanê birê eyar kerdenı. Tabi ney rê zi tecrübe u veri gırênayenı lazım a kı, bızanê çend awı weno, çend maseno u çend ca gêno, keno pırr. Bılxür ard verda ê lênandê baqırênanê gırdan miyan tepey a, adırê bındê ê lênan tay-tay wekenê. O xele dı ê lênan miyan dı bı kêfdê xo ya yeno gırênayenı. Wexto kı kewno gırey u gırêneyêno,kıştê ra jew bı textêna lêni têvdano kı bın nêtepşo, kıştê ra zey qümıla çorşmey ê lênan merdımi pêpeya-pêpeya şınê u yenê, kıştê ra zi xorti govendı gırêdanê u xo rê kay kay kenê. Kışta binı ra zi qeçekê werdi vera pê danê u xo rê kaykenê. Dewıjê şardê ma, heme piya Bılxüranê xo gırênenê u kêfanê xo kenê. Lulivani luli, Sazvani saz, Erbanevani erbana, eger dı a dewı dı aşıqê a dewı estê se ê zi nıqara u zırnanê xo gênê u yenê meydandê Bılxür gırênayenı, ju ju fın mabêndı cınenê u kêfê ê şari kenê weş. Ê zi o kı şeno u cı dest ra yeno kewno govendı u kermanê xo rıjneno. Qeçê werdiyê mabêndê panc u dıwês seran dı, xo rê zewbi kay kaykenê, vera pê danê, pê fetılnenê u çorşmey ra remenê. Ju-ju fını zi yarmetey danê may u piyandê xo u geyrenê inan destan vera.

Xele gırêneya tepey a ê lênan miyan ra bı kondêzandê perzunınanê sapınênana yeno vetenı, rêjkerdenı u bı pırojın u seradana kırêşêno ê cılandê rakerdan ser. Wextê vetenı dı tay awa cı rêjkenê, tay kırêşenê cılan ser u taydê cı zi ey ê cılan sero kenê vılla u rakenê. Bı no hesaba Bılxür yeno gırênayenı u cılan sero yeno rakerdenı. Rojê o Bılxür ê cılan sero tiji vera beno wışk.

Ê meştêri ê xeleyê gıranayiyê wışki kenê soqiyan miyan u tey küwenê. (Tabi ewro dingi vıjyayê, ê dingan dı küwenê u bı makinana tahnenê) her soqi vero dı yan zi hirê merdımi vındenê u küwenê. Hergı jew kıştê ra jew soqiyê xo hewadano o bin ê xo ronano u bı no hesaba küwenê. Cıni zi bı textêdo vıraşteyo pıhana ê xeleyê miyandê ê soqi, soqi miyan dı têvdanê u nanê soqiyan feke. Wexto kı soqi miyan dı küwenê soqi miyan ra vıjêno u yeno koşandê sida soqi, ey kütê miyandê soqi kenê u nanê soqiyan feka.

Wexto kı soqi küwenê pê feki ra dêran gênê u dêri kenê. Jew vano ê bini zi ey dımı ey fekra gênê u vanê.

Küwatena soqiyan qedinê tepey a, no fın ey dı makinandê Bılxür tahnayenı dı yan zi dıstaran miyan dı tahnenê. Wexto kı dıstari tahnenê zi hirê merdımi dıstari kışta roşenê. Dıdiyê cı dıstari çerx kenê u tahnenê, ju yan zi jewdê cı zi nano feka. Yanê lep bı lep ê xeleyê gırênayi gêno u a qülda dıstari ra vıradano fekdê dıstari. Heme xeleyo gırênaye tahna tepey a, ey bı rovıtena kenê hirê qısımi. O kı hebê gırd tahneyayo ey qandê Bılxüri, o kı hebê ey werdiyêri tahneyayo, qandê qimi u o kı en werdiyo zi qandê küfte degrotenı weçinenê. Bı no hesaba kenê hirê beşi. Tabi wexto kı ney cê ra abırnenê, bı pırojın u elegana u bı ê hecatana rovıtena pê ra ca kenê. Wexto kı rovêrenê o kı şıno bın beno qısımê, o kı sero maneno beno qısımê.

Bı no hesaba hefteyê veyvey Bılxür gırênayenı, küwatenı, tahnayenı u hadrekerdenı rameno. Tabi wexto kı nê kari kenê werdena herwextê nanwerdenı jew keye vırazeno, keno hadre u ano şêlıg weno. Tabi en bolki dı werdenda ê Bılxürdê gırênayiya pizey xo kenê mırd. Wexto kı o Bılxür gırêneyêno qeç u qul u heme şêlıg sıhan u tasanê xo gêno u şıno ey sero kom beno. Cıni yan zi camêrdê bı kondêzana ê Bılxürê gırênayi inan rê keno ê sıhan yan zi fıraqandê binan miyan. Ê zi ey gênê yenê solı u zewbi çi şanenê pıra u ey zey çereziya wenê. Bı no hesaba hım karê xo yê Bılxür gırênayenı kenê u hım zi kêf u şahiyandê xo ra kemi nêmanenê. Wexto kı Bılxür gırênenê zekı veyve bıkerê wıni kêf kenê. Qandê coy zi namey cı veyvey Bılxür gırênayenı neyayo pa...

Çıme

• Koyo Berz