Şahname

Şaname (Farski:شاهنامه) jew destano ke Fırdewsi nuşto. Şaname jew destano menzumo u Edebiyatê İrani de eserê tewr gırdan ra jewo u edebiyati dınya de ki jew esero gırdo. Şaname 60.000 (şeştihınzar) beytan ra vıraziyeno u zerrekê cı de İrano kıhan ra hêkati, sanıki u çiyê bini esti. Şaname tarixi veri ra sıfte keno u heta zemani kowtışi (finiyayışi) İmperatoriya Sasaniyan şıno, heme qralanê İranıcan sero çım erzıno u çiy qali keno. Nê qırali Keyûmers (Pehlewki de :Kayômart), Hōşeng, Tahmûrâs, Cemşid, Zahhak, Feridūn, Menûçehr, Key Kubad, Key Kâvus, Key Hüsrev, Bahman, Dārā (III. Darius), Iskandar (İskendero Gırd), Ardaschir I., Šāpūr I., Hormoz, Bahrām V., Chosrau, Yazdgird III. u binan sero çiy esti.^[1]

Zerrek

Rostem qıralê Tırkan Alkuy kışıno

Şaname be Farski nusiyao u zuanê cı zaf pako. Şaname de esasen prensê Zabulıstani Rustem (Rostām), Esfandiyar (Esfandiār; lacê Goštāspi) u Afrāsiabi qali beni. İranıcan u Tırkan miyan de cengi qali beni. İranıci erdê Tırkan gêno u Tırkan sero hakim beni. Rustemê İranıc u qıralê Tırkan Efrasiyab miyan de cengi zaf beni. Qıralê Tırkan Efrasiyab wayirê (wahêrê) quwetê şeytaniyo. Şaname de Fırdewsi Tırki nuşto zey o senin zano. Dewrê Fırdewsi de Asyay Miyani de cıwiyayışê (heyatê) Tırkan zaf İrani biyê u ê zey İranıcan hareket kerdêne. Eser de welatê Tırkan re Turān, Turān Zêmin ya zi "Şêhr-i Turān" vaciyeno u royê Amu Derya erdê İranıcan u erdê Tırkan cıra keno. Gorey Fırdewsi ra, İranıcan u Tırkan miyan de cengi peyni nêvınêni (nêqedyeni). Tırki royê Amu Deryay verıni u İranıcan ro ra erzıni. Dewrê Sasaniyan de qıralê Sasani Behramo Gur jew kerre/kemer vırazıno u ena kerre/kemer dı şaran miyan de xıdud bena. Şaname de roc sembolê İranıcana u aşme sembolê Tırkana. Desmala Tırkan siyaya u desmala İranıcan jew şiro. Zerrekê Şanamey zaf herao ceng teber de, hekatê eşqi zi qali beni zey hekatê Rudabe u Zal.^[2]

Edebiyati şari bini de Şaname

Dıma nusiyayışi cı, Şaname biyo zaf namdar u xeylê zuanan ri çarniyao/tercume biyo. Zuananê Tırki^[3], İngılızki^[4], Fransızki, İspanyolki^[5] u binan ri tercumey cı biyo.

Referansi

[1] ttp://www.economist.com/node/17036475

[2] ttp://www.theismaili.org/heritage-expressions/thousand-years-firdawsi%E2%80%99s-shahnama-celebrated

[3] ttps://tr.wikipedia.org/wiki/%C5%9Eehname#T.C3.BCrk.C3.A7e_.C3.A7eviriler

[4] ttps://en.wikipedia.org/wiki/Shahnameh#English_translations

[5] ttps://en.wikipedia.org/wiki/Shahnameh#Spanish_translation

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]