Recep Tayyip Erdoğan
| No nuşte standardanê Wikipediya ra peyser mendo u zerrekê xo hewl niyo! No nuşte gani dest ra ravêro u reyna bınusiyo!
|
Recep Tayyip Erdoğan 26ê Şıbata serra 1954ıne de Kasımpaşa / Estemol de ameyo riyê dınya. Nıka serekwezirê dewleta Tırkiyayo û serekê Partiya Edalet û Raverşiyayışi (Adalet ve Kalkınma Partisi)yo. Dı demi nê wezifê xo kerdi, yanê hıkumetê demê 59ıne û demê 60ıne Receb Tayyib Erdoğani nay ro. Welatê xo Rizeyo, feqet o Estemol / Beyoğlu de ameyo dınya û Estemol de biyo pil. Be xo yew raye vato ke Gurciyo, keyeyê xo Batum ra ameyo Rize, labelê raya bine vato ke eslê xo Tırko.
| Recep Tayyip Erdoğan | |
|---|---|
.jpg) | |
| Melumato şexsi | |
| Dewlete | Tırkiya |
| Cınsiyet | Camêrd |
| Cayê biyayışi | Kasımpaşa |
| Biyayış | |
| Wendış | Marmara University Faculty of Economics and Administrative Sciences |
| Zıwani | Tırki û İngılızki |
| Partner | Emine Erdoğan |
| Domani | Sümeyye Erdoğan, Necmettin Bilal Erdoğan, Ahmet Burak Erdoğan û Esra Erdoğan |
| Verên | Abdullah Gül, Abdullah Gül, Nurettin Sözen, Receb Tayyib Erdoğan û Receb Tayyib Erdoğan |
| Peyên | Receb Tayyib Erdoğan, Ali Müfit Gürtuna, Ahmet Davutoğlu û Receb Tayyib Erdoğan |
| İqtıdariye | , , , , û -, , , û |
| Website | www.tccb.gov.tr |
| İmza |
 |
Erdoğan seruni 1994 û 1998 miyon de Partiya Refahi ra serdari belediyey Estanboliyo suka gırde biyp. Mektebi Ticaretiê Aqseraiyey Pil ebe nome cı newe Akademiya Estanbolia İlmi Endustri û Ticareti ra serra 1981 de biyo mezun û serri cıyi 18 de politika kuto. Serrani 1969 - 1982 miyon de futbolo amator kay kerdo. O Temuz 4, 1978 de ebe Emine Erdoğan veyve kerdo û eno veyvey ra dı keyneki cı û dı laci cı esti. Erdoğan Mart 27, 1994 weçinıtışi lokali de Serdari Belediyey Suka Estanbolia Gırde weçinıyao. Kanun 12, 1997 de suka Siirt de jü miting de qal kerdo û riy qalkerdışi cı ra terefi mehkemey Diyarbakıri ra suci Şaru cıra kerdış, ebe şar, inam, mezheb û vurniya mıntıqaya şari dışmankerdış ra semedi 10 aşmi (mengi) kowto hepis. O hepisxane de 4 aşmi mendo û Ağustos 14, 2001 de vıraştoği PER miyan de ca growto û serdaro de vıraştoğ biyo. Partiya cı serra 2002 de weçinıtış de ebe nisbeti %34,43 ra ameo nomre jüyıne. O hukımeti dewri 58. , 59. û 60. vıraşto û seriweziro de Tırkiya biyo.
Serri verêni û musayış
bıvurneKeyey Erdoğani suka Rize, Güneysu ra suka Estanbol ameo û Recep Tayyip Erdoğan ki inca de maya cı ra biyo. Tarixi Ağustos 11, 2004 de geyrayışi cıy Gurcıstani de vato ki Ez ki Gurcuyo. Keyey ma keyeyo de Gurcuyo ke suka Batumi ra keyey ho ardo suka Rize. Tayyib Erdoğan hem zeman de serra 2007 de kanalê TV NTV de vato ki Ez Tırko. Pêr/Pi cı Organizasyoni İtimadi Placi de kar kerdo û kidekia cı suka Rizey de verayo. Serra 1967 de pi ho keyey ho suka Estanboli berdo. Wexto ke Erdoğan biyo qıtek, Estanbol de limon û simit rışt. O mektebo verên, mektebo ke semti Kasımpaşa deo û name cı Piyalepaşa İlkokuluyo de û bahdo Lisa Estanbolia İmam Hatib de wendo û serra 1973 de mezun biyo. O zeman de seba mezunoni İmam Hatibi ra universıta cıkewtış biyo xeyli zoro û eno sebeb ra imtihanê teber ra peynidayış re kewto û dersê vurnayışi dayo û diplomay Lisa Eyubi groto. Bahdo Universıta Marmara şiyo û inca de İlmo Ekonomik û Politiki de ebe derecey lisansi serra 1981 de biyo mezun. Wexto ke o genc biyo, jü klubê futboli de kay kerdo. Bahdo suka Kasımpaşa de Stadi Kasımpaşa nome Stadi Recep Tayyip Erdoğani groto.
Wextê siyasetkerdışi
bıvurnePartiya Edalet û Raverşiyayışi
bıvurneWexto ke Partiya Fezileti (Fazilet Partisi) qapan biye, wekilê komê na partiye biy vıla. Dı hetan miyan ra hetê yewi newedar (yenilikçi) hetê yewi zi kıhandar (gelenekçi) name gırewt. Tayyip Erdoğan hetê newedaran de bi. O ra tepiya serra 2001ıne de Erdoğani Partiya Edalet û Raverşiyayışi (Adalet ve Kalkınma Partisi) nayê ro. Weçinıtışê 3ê Tışrinê Peyênê serra 2003ıne de ebe Partiya Edalet û Raverşiyayışi ra tenya hıkumet nawa ro.
Dewri cıyi verêni de kariyeri cıyo politik
bıvurneZemano ke tede Erdoğan universıta de wendo, Jewiya Telebey Tırkiyay Mılli kewto û serra 1976 de Paritiya Selameto Mılli (PSM) de ermey (poli) serdariya genci biyo. Hem serre de PSM ermey suka Estanbolia genci çıniyao we. Dıma Darbey Keşkelun 1980 serra 1983 de Partiya Refahi vıraziya. Erdoğan ena partiye ra serra 1984 de serê qazey Beyoğu, 1985 de seri suke û ezay MKYK çıniyao we. Serra 1986 de namzedi wekıli biyo. Serra 1989 de weçınitış de Partiya Refani biya partiya dıyıne (2). Partiya Refahi barac veraya ema sebebi reykerdışi tercihkerdışi ra YSK wekiliya ho kerdo iptal û qebul nikerdo.
Serranê 1994 - 1998 miyan de Erdoğan
bıvurneTarixê Mart 27, 1994 de weçinıtış de Erdoğan %25,19i reyan groto û biyo Serê Belediyey Estanboliê Suka Gırde weçıniyao. Esasen partiya ho seba suka Estanboli Ali Coşkun namzed mocno ema Teşkilati Suka Estanboli seba Erdoğan zaf ısrar kerdo û eno sebeb ra Erdoğan namzed mocniyao. Heqa dewri serdariya cı de 18 dosyayan ra daway ameo rakerdene. Tay ninan ra Akbil, İsfalt, İstaç û İdo yo. Riy wekılbiyayışi Erdoğani ra daway niameykerdene.
Dewrê pêroyıne, 1999
bıvurneTarixi Kanun 12, 1997 de Erdoğan suka Siirti de jü (jew) miting de duayo eskeri ke nuştoği Zaza Ziya Gökalp serra 1917 de nuşto ebe versiyono ke vurniyao wendo. Erdoğan duay eno şekıl de wendo: Her dewr de Firawun zi esto û Nemrud zi esto. Ema verda inan Musa û İbrahim vecini û ê engelan keni xırabe û raya pisi keni pak . Dıme no qısey Mehkemey Diyarbekıri ey ri dawa rakerdo û seba Erdoğan qerari jew serre tepşiyayışi û 860 (heyştay û şeşti) liray Tırki, cezay perey dayo. Dıma mehkeme hukımi ho vurnıyao û cezay ho 10 aşmun û 176,66 LT kerdo. Ebe kanuni infazi ra cezay ho 4 aşmi ri kemiyaya. Erdoğan Diyarbekır rê muraceti temyizi kerdo ema inca ra çi niveciyo û Serdariya Estabolia Suka Gırde cı kuto (finiyo/kowto), Erdoğan tarixi Mart 26, 1999 de hepsihane kuto (kowto). Hepsixaney Pınarhisari de mendo û tarixê Temuz 24, 1999 cezay ho temam kerdo û hepsxane ra veciyo.
Dewrê pilbiyayışiê cı û 2003 - ewro
bıvurneMehkemey Kanuno Seri, Partiya Fezileti bêpeyni padayo (qapankerdo) û heme wekıluni partiya fezileti mendo veng. Wekıli partiya fezileti biyo dı letey; terefo kıhan û terefo newey. Erdoğan terefi newey de ca groto û serra 14 Ağustos 2001 de PER vıraşto û parti de seri pêroyi çıniyao we. Erdoğan ebe ifadey cı Ma gomlegi ma vurno muxafezarun (konservativi) ra tepki groto. Partiya Erdoğani serra 2002 de weçintış de ebe nisbeti %34,29 ra ameo partiya nomre 1 û zafero gırd diyo. Ema riy cezay cı ra Erdoğan wekıl nêbiyo. Hukımeti 58. (poncas û heyşt) terefi Abdullah Güli ra vıraziyao. Eno hukımet seba cezay Erdoğani peynidayış parlamento teklifi kanuni dayo û teklif ebe zafi reyi wekılun qebul biyo. Ema Ahmet Necdet Sezer (seri cumhuri) kanun kerdo veto. Dıma jü serre parlamento rê parti teklifo newe dayo û teklif, terefi Sezeri ra biyo qebul. Ebe eno kanun veri Erdoğani de engel nimendo û wekıli Siirti Fadıl Akgündüz finiyo (kuto) û Sirrt de weçınitışo newe biyo û Erdoğan ebe %85 rey wekıli suka Siirti biyo. Abdullah Gül seba serbiyayışi Erdoğani serêweziriye ra istifa kerdo û Erdoğan biyo serêwezir. Weçınitış ra hiri (3) aşmi dıme Erdoğan hukımetê 59. vraşto. Tarixê Ekim 2005 de Tırkiya dewrê Recep Tayyip Erdoğani de seba Yewiya Awrupa cıkewtene namzed biyo. Temuz 22, 2007 de weçınıtışo newa biyo û Erdoğan %46,6ê reyan dayo û 341 wekıli vecniyo. Partiya Erdoğani, ey dıyıne kez serêwezir kerdo. Dewrê serbiyayışê Erdoğani de Ekonomiya Tırkiya biyo gırd û şiyo aver û ekonomiya dınya de Tırkiya %1.1 ra şı %1.40 û eno ekonomiya dınya biyo amoro/ reqemo gırdo. Tarixê Heziran 12, 2011 de weçinıtış de reyê Erdoğani %49,83 veciyo û partiya cı 327 wekıli veciya û hirıne kez hıkumet vıraşta.
Heyatê cıyo xısusi
bıvurneErdoğan piyo Ahmet Erdoğan û Tenzile Erdoğano. Brao cı Hasan Erdoğan Heziran 27, 2006 de merdo û Tayyip Erdoğan ey ra dıme keyey de pısa de tewr pilo. Kidekiya cı de pi ho qeptanê deryay biyo û bahdo keyey ho suka Rize ra suka Erzurum ardo. Hiri bray ho estê û jü way ho esta. Tarixê Temuz 4, 1978 de jü konferans de ebe Emine Gülbaran (Erdoğan) ra te lewe ameo û bahdo ebe ay ra veyve kerdo/zeweciyao. Dı laci Erdoğani esti û nome inan; Ahmet Burak û Necmettin Bilal Erdoğan. Dı keyneki Erdoğani esti û nome inan: Sümeyye Erdoğan û Esra Erdoğana.
Politikay zerrey
bıvurne- Bıvênên : Protestê Parka Gezi, Mitingê Cumhuriyeti, Mitingê iradeyo mılli rê hurmet, Qalkerdışê balkoni, Heyetê adamnê akili, Daway Balyozi, E-muxtıra, Proceyê Gêci, Marmaray, Pırdê Yavuz Sultan Selımi, Referandumê 2010 Dewrê hukımatê Recep Tayyip Erdoğani de pêro Tırkiya de 232 baraci vıraziyi. Treno Lezey xeylê wılayetun de vıraziyayi û IMF rê borcê Tırkiya peyni diyo. 138 cayan rê proceyê biyayışê suki ameo kerdene. Ebe idarey bonê pêroy (TOKİ) ra keyey inşa amey kerdene. Ekonomiya Tırkiya domê Erdoğani de zaf aver şiya. Her serre %4 ra xeylê pilbiyayış biyo. Proceyo ke Proceyê Seseserra vaciyeno Marmaray vıraziyo û qıtanê Asya û Ewropa binê deryay ra kerdo yewe. Tunelê Koyê Boli vıraziya û karê Pırdê Yavuz Sultan Selimii û hewalimanê hirine sıfte kerdê. Raya Jüyiya Awrupa de reformê demokratiki ameo kerdene. Recep Tayyip Erdoğan serra 2009 de Rakerdışo Demokratiki ilan kerdo û ebe rakerdışê demokratiki ra tayê zonan/zuanan zey Zazaki, Lazki, Erebki, Ermeniki û Kurdki biyê hosere û eno proce rê Jüyiya Awrupa zi desteg dayo. Dewrê Erdoğani de Mıntıqay Anadoliya rocvetışêveroci de OHAL (Halo serêtebii) peyni dio. Dewrê Erdoğani de kamu de turban biyo hosere û hoseria dini vırazia. Sistemê musayışi vurniyao û musayış rê sistemê 4 + 4 + 4 ameo. Ebe procey her wılayet rê jü universıta ra her wılayet de universıtey vıraziyai. Serra 2008 de krizê ekonomik de ebe politikê Erdoğani ra Tırkiya zerar xeylê nêdaa. Serra 2010 de seba jew heykelo ke Ardahan de esto vato ucube û heykel xırabe biyo. Ebe procey Şehir Hastaneleri (Hestexaney Suki) ra her suk rê jü hestexane vıraştene sıfte kerdo. Karê resnayışê dare de hukımatê Erdoğani, gorey hukımatê binan ra deha leze biyo û hektar milyonun eraziyan de dare resnayaê.
Politikay teberi
bıvurne- Bıvênên : Werênayışê Fılistini (2009), Operasyonê Zımeyê Iraqi, Hedisey Mavi Marmara, Paynaynışê Konsoliya Musuli (2014), Geyrayışê Erdoğani Recep Tayyip Erdoğan terefê European Voice Organization ra The European of the Year 2004/Ewropayıco serra 2004 weçıniyao. Erdoğan heqa ena de Cıkewtışê Tırkiya Ewropa rê medeniyetan miyan de pêrodayış nêkeno, mıletan yew keno û howl beno vato. Tarixê 25 Eylul 2009 de DAY de suka Pittsburg de zirwey G-20 de desmala Tırkiyay cer ra dayo û eno mewzuy biyo. Serra 2002 de ebe Rusya ra ticaret 5 milyar dolar biyo, Erdoğan ra dıme ticaret zaf biyo hera û biyo 32 milyar dolar. Ebe procey Axımo Mavi ra heta gazo tebii vıraziyao. Dı dewletan miyan de seba Santralê Enerciyê Nukleerê Akkuyu ad imza eşto. Erdoğan seba Ermenıstan vato ki Eke Ermenıstan işğalê Qerebaği rê peyni dano, ma o wext berê hıdudi a kenime. Ebe Rus û Japonan ra seba santralo nukleer kontrat rê imza erziyao. Serra 2009 de Forumê Ekonomiya Dınya 2009 de semedê Pêrodayışê Ğeza (2008) serêcumurê İsraili Shimon Peres rê vato Vengê to xeylê berz vecino. Ez zan ki sebebê zafveciyayışê vengê to riyê psikolociya suclibiyayışo. Heqa kıştış de, ez zan şıma merdum kıştene zaf howl zaney. Ez zan şıma kidekê/leyrê ke placi de estê senin kışinê û mikrofon ra vengê Erdoğani terefê moderatori ra bırniyao. Bahdo Erdoğan qıseyê cı tepe kerdo û salon terk kerdo. Erdoğa vato ki Qandê/Seba mı eno ra dıme Davos peyni dayo. Ez Davos nêyenan. Peres vist û ponc (25) deqiqe qal/qesey kerdo, ema şıma ma rê tenya des û dı (12) deqiqa daney. Nêbeno. enoy qese cı ra zaf biyo namdare û hatta yew markay ke hag/hak roşuna, hagê cı rê nome One Minute daa. Erdoğan bado politika ebe ciranan ra boş (0) problem rakerdo. Tarixê Ekim 6, 2011 de Afrikay Veroci de serpsikopozê İsraili Ya'akov Finkelstein qısey Erdoğani rê Tunelun ra tenya nanwer nıverêno, silah û fuzey verêni. Eni fuzeyun suki û kidekun/leyrunê ma kışıni vato. Erdoğan zi qısey serpsikopozi rê cewaben vato ki Enê tunelan ra fuze nêşeno cı kewê, silaho nukleer nêverêno. İsrail ebe bombayo fosfori Ğeza sero bomba eşto. Heme ninan silahê kıtle imhayo. Silahê kitle imha growtene suço de en gırdo û pilo. O tunelan ra verê verê tenya silahê qıteki verêni. Ema uca ra tank, top nışeni şıri, niyo? İsrail mıntıqa Rocvetışê Miyani de tehlikeyo de en gırdo, çunkê cı de bomba atomi esta.
Hedisey
bıvurneEy rê suikast
bıvurneTarixê Keşkelun 13, 2005 de suka Kütahya de jü ten otobusê Erdoğani rê seba ey kıştene ebe kardi noni ra kowto ema terefê polison ra halo bitesır ameo ardeno. Serê tene de silahi û mermiy veciyo. Ten dawa ra des û yew (11) serri cezayo hepsi dayo. Bahdo Amerika ra jü e-posta ameya û jü heberê suikasto binan ameo û eno suikast nêbiyo.
Hakim rê hekaret
bıvurneErdoğan serra 1989 de serdaria belediyey suka Beyoğli de Partiya Refah ra biyo namzed ema kemi ferq ra serdari vini kerdo û itiraz kerdo. Hakim itirazê cı red kerdo û dıma eni hakim rê vato Tı nêşeni ebe qafê serweşi ra qerar bıdi , heqaret kerdo û hedise savcilig rê şiyo, intiqal kerdo. Erdoğan Hepisxaney Bayrampaşa de seba jü/yow hefte binê çım de mendo. Bahdo cezay ho cezay pere rê vurniyao û serbest mendo.
Tezminat
bıvurneErdoğan tarixê Ocak 14, 2000 de Awıstralya de suka Melbourne de jü radyoyo ke name cı SBSyo de seba Abdullah Öcalan vato Muhterem Ocalan onga, hesabê fıkirê ho nêdano, hesabê kelley ke o cıra kerdo dano. Ema mı riyê fikirunê mı ra çiher aşmi heps de mend. Ma miyan de ferq zaf gırdo. Eno qısey cı ra dıme Dernegê Mayanê Şehidan ey rê daway tezminato manewi akerdo. Kemal Kerinçsiz avukato deway biyo û Erdoğan tarixê Aralık 2007 de 3 quruşi perey tezmintiy dayo.
Cı rê heqaret
bıvurneErdoğan karikaturistê qazetey Cumhuriyeti Musa Kart, qazetey Evrensel, wayirê Pengueni Erdil Yaşaroğlu rê seba hekeret ra daway tezminato manewi rakerdo û perey ho ninan ra dayo. Tarixê Şıbate 6, 2010 de serê hekaretê Devlet Bahçeliy ra ey re zi dawa akerdo û mahkeme Devlet Bahçeli 50 hınzar liray Tırki rê mahkum kerdo û Erdoğan ey ra perey ho dayo. Devlet Bahçeli Erdoğan rê hucım kerdo û ey rê vato ki ErdoğanTırkiya cıra kerdene wazeno. O mewzuyê etnik cıra kerdış de wayirê sicilo. O bêkimlik û bêşexsiyeto. Oyo ki bêedeb û bênamuso. O wayirê zihniyetê ke çurumuşbiyo. Oyo ki etraf rê qoxuyo ke mide pis keno dano, oyo ki bêehlaqo, ehlaqê ey çıniyo. O heme olçiyanê ho vini kerdo. O bêsewiyeyo. Oyo ki merdumo ke şerm dano. O teroristan dest akeno, o alçaxo, zurkaro de gırdo (zur keno), riyakaro (dı riyê cı esto) û mıletê Tırki rê hekaret keno. Liderê Partiya Şarê Cumhuriyet Kemal Kılıçdaroğlu jü mitingê cı de Erdoğan rê Omurgasız hayvan/Heywano biomurga vato û Erdoğan Kılıçdaroğlu rê dawa rakerdo û mahkeme Kılıçdaroğlu mehkum kerdo. Şair Ataol Behramoğlu heqa şexsiyetê Recep Tayyip Erdoğani de nuştey xırabi nuşto û Erdoğan ey rê ki dawa aakerdo. Mahkeme Ataol Behramoğlu mehkum kerdo û Erdoğan ey ra 20 hınzar liray Tırki greto.
Estiya mali
bıvurneTarixê Şubat 6, 2006 de estiya malê Erdoğani çap biyo/vaciyao;
- Hesabê bankay de 1.361.290 liray Tırki perey ho esto.
- Arnavutköy û Güneysu de eraziyê ho esto.
- Bankay binan de 1.803.854 liray Tırki û 9.880 Euro perey ho esto.
Tarixê Mart 1, 2010 de websiteyê Başbakanlık Basın Merkezi de beyanê malê Erdoğani vaciyao ki:
- 2.366.109 LT (Liray Tırki) perey ey esto.
- 500.000 LT alacagê ho esto.
- Güneysu de eraziyo ke maliyetê ho 10.000 LTyo esto.
- Hesabanê bankayan de pêro 3.390.384 LT; 25.00 Euro û 199.986 Dolar perey ho esto.
Seba/Semedê/Qandê mulkê Erdoğani hissey roşiyayışi şırketi, ikramiyey emegdari, aşmiya emegdari û yewbiyayışi aşmiya cıyi wekılbiyayışi mocniyao.
Hedisey Kanun 17
bıvurneTarixê Kanun 17 de ekibê hakimê cumhuriyeti Celal Kara, mudirê İstanbulio emniyeti û mudirê şubey mali tayê camerdê kari, burokrati, mudirê bankay û pısanê (lacê) hiri weziran seba wezifa xırab kullankerdış, ixale rê fesat dayış û keçaxiye kerdış perskerdış destpêkerdo. Hedisey ra dıme cayê tayê savci û hakiman vurniyaê. Erdoğan qandê perskerdışê Kanun 17 vato Eno seba iradey mılleti xırab kerdene yew teşebuso darbeyo.